Groetende koeien in de klas

Van Rooij legt uit dat dit project de stem van de koe laat horen. Zo kan iedereen anders naar koeien leren luisteren en kijken: „Met compassie, nieuwsgieringheid en bewondering.” In het agrarisch onderwijs zou aandacht voor dierenwelzijn, los van productie, echt nieuw zijn volgens van Rooij. Agrarische opleidingen Aeres Barneveld en Hogeschool Inholland in Delft gaan deze video’s inzetten om hun studenten te leren kijken en luisteren naar wat koeien te vertellen hebben. „Deze kennis kan bijdragen aan een betere relatie tussen mens en dier. Als we een koe beter leren begrijpen en op haar behoeften kunnen reageren en leren anticiperen, dan kan dat bijdragen aan meer werkplezier voor mensen en koeien”, zegt Nathalie de Ridder, docent dierenwelzijn aan de Hogeschool Inholland.

Van Rooij heeft twee sessies waarin jongeren koeiengeluiden leerden bijgewoond. Het viel haar op dat jongeren die opgegroeid zijn op een melkveebedrijf de meeste geluiden zeker herkennen. Het groeten van de koeien is voor velen echt nieuw. „Het is dan ook aardig om hier als boer even bij stil te staan, contact te maken en terug te groeten.”

Taalkundig onderzoek

De instructievideo’s zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar koe-mens interactie, verricht door hoogleraar Leonie Cornips. Vanuit de taalwetenschappen biedt zij een perspectief op taal en de interactie van de koe die ontbreekt in de diergeneeskunde, ethologie of landbouwwetenschappen. Het onderzoek van Cornips toont bijvoorbeeld aan dat koeien de boer groeten bij binnenkomst, en roepen naar de kudde als ze daar naartoe willen. Kalfjes laten horen dat ze honger hebben en moederkoeien roepen hun kalf heel anders als een kalf in de buurt is, dan wanneer het kalf bij de moeder is weggenomen. „Koeien hebben, net als mensen en andere dieren, taal om hun sociale gedrag te uiten. Ze loeien, groeten, roepen en grommen. Daarnaast gebruiken ze hun oren, ogen, staart en hun hele lichaam in hun communicatie. Dat laten we met de beelden ook heel concreet zien.”

Wat wil de koe?

„Koeien communiceren veel complexer dan vele boeren doorhebben”, geeft Cornips aan. Met dit project wordt hiervoor bewustwording gecreëerd zodat iedereen die met koeien werkt, inzicht krijgt in wat de koe nodig heeft. „De koe is geen object voor productie, maar ze is een handelend wezen dat kan uitdrukken wat ze wil.” Zij geeft aan dat haar onderzoek bij vele boeren wat los maakt, en dat zij anders zijn gaan kijken naar hun dieren.

Het ritme van de koe

Marjolein de Rooij voegt toe: „Een belangrijke les die we geleerd hebben is het ritme van de koe. Dit ligt lager dan dat van de mens en is ook minder dwingend dan veel mensen in hun communicatie met andere mensen dagelijks ervaren. Koeien nemen de tijd om contact te maken, om geluid te laten horen en om daarop te reageren. Een gehaaste koe zijn we niet tegengekomen. Dat betekent als je daadwerkelijk wilt leren hoe en wat koeien communiceren, dat je als eerste geduld moet hebben. Zoals je een mens waarmee je praat niet sneller kan laten praten, zo kun je ook een koe niet dwingen haar tempo aan jou aan te passen. In het observeren van de dieren volg je het ritme van de koe.” Een video laat een kudde biologische koeien zien, die zich allemaal met een pasgeboren kalfje in de wei bemoeien als de groep naar een ander deel wegtrekt. Niet eerder zijn dit soort gedragingen op beeld gezet met als doel het gedrag van de koe beter te leren begrijpen.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door Barth-Misset Fonds en NL-Lab/Meertens Instituut.

---

Bekijk de gratis video's hier.

Lees hier meer over het onderzoek naar koeientaal en test je kennis.

---