Boeren krijgen steun van kabinet tegen oneerlijke handelspraktijken

Veertien dagen geleden zinsspeelde minister Schouten op Radio 1 er al op: Zij sprak er toen over om de marktmacht van supermarkten aan te pakken. Vrijdag maakte het ministerie bekend dat er een expliciet verbod komt op de oneerlijke handelspraktijken, om de ongelijke verhoudingen in de voedselketen recht trekken. Het initiatief hiervoor ligt bij minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Bij overtredingen kunnen zowel de rechter als de Autoriteit Consument en Markt (ACM) ingrijpen en sancties opleggen.

Meldpunt

In aanvulling op het verbod op oneerlijke handelspraktijken geeft het kabinet boeren meer ruimte om de krachten te bundelen. Ook komt er een meldpunt waar agrarisch ondernemers vertrouwelijk vermeende misstanden kunnen aankaarten en de ACM gaat periodiek onderzoek doen naar de prijsvorming en eventuele problemen in de sector. De ministerraad heeft ingestemd met een totaalpakket dat ertoe moet leiden dat boeren een sterkere positie krijgen in de keten en dat zij beloond worden voor extra inspanningen op het gebied van natuur, milieu, biodiversiteit en dierenwelzijn.

10 tot 20 procent oneerlijk

Onderzoek van Wageningen Economic Research wijst uit dat 10 tot 20 procent van de primaire producenten in de keten te maken heeft met handelspraktijken die zij als oneerlijk ervaren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het eenzijdig en met terugwerkende kracht wijzigen van contracten. Dat veroorzaakt onzekerheid, heeft een negatieve invloed op innovatie en investeringen en het belemmert boeren, tuinders en vissers bij de ontwikkeling van hun bedrijf. Het verbod op oneerlijke handelspraktijken in de land- en tuinbouw geeft hen de mogelijkheid naar de rechter te stappen.

Het ministerie realiseert zich ook dat de machtsverhoudingen in de keten en de afhankelijkheidsrelatie aanleiding kunnen zijn voor producenten om terughoudend zijn in het gebruik van deze mogelijkheid: „Daarom zal ook de ACM toezien op naleving van de wettelijke bepalingen. Bovendien komt er een laagdrempelige en onafhankelijke vorm van geschilbeslechting.” Minister Schouten wil het toezicht op de naleving onderbrengen bij de Stichting Geschillencommissies Beroep en Bedrijf (SGB). Ondernemers kunnen bij dit meldpunt vertrouwelijk en eventueel anoniem hun verhaal doen.

Gelijktrekken onderhandelingsmacht

Een ander element van de aanpak is het meer gelijktrekken van de onderhandelingsmacht tussen individuele boeren en de vaak sterk geconcentreerde levensmiddelenindustrie en supermarkten. Het kabinet wil meer duidelijkheid bieden over bestaande en nieuwe wettelijke mogelijkheden tot samenwerking en het maken van onderlinge afspraken.

Het bundelen van krachten zal de positie van agrarisch ondernemers in de keten verbeteren en het inkomen positief beïnvloeden, bijvoorbeeld via lagere transactiekosten, efficiëntieverbeteringen, afzetzekerheid, toegang tot markten en het delen van kennis en innovatie. Ook gaat het kabinet meer ruimte geven aan gezamenlijke initiatieven van boeren op het gebied van natuur, milieu, biodiversiteit en dierenwelzijn.

Agro-nutriketenmonitor

Om meer inzicht te krijgen in het functioneren van de markt en mogelijke problemen in de land- en tuinbouw zal de ACM een 'agro-nutriketenmonitor' ontwikkelen waarbij regulier onderzoek wordt gedaan naar prijsvorming en verhoudingen binnen de sector. Ook blijft Nederland zich inzetten om op Europees niveau de positie van de boer in de keten te versterken.

Zie voor meer informatie de brief aan de Tweede Kamer over de positie van de boer in de keten en het rapport Positie primaire producent in de keten - Samenwerking en prijsvorming van Wageningen Economic Research, beide op de site van het ministerie van LNV.