GLB-voorstel gaat eindstreep in huidige vorm niet halen

Minister Carola Schouten maakte maandag 3 juni voor het eerst een informele ministerraad mee. Zo’n overleg, waar geen landbouwbesluiten worden genomen, is een uitstekende mogelijkheid om onderling belangrijke zaken te bespreken. In dit geval de steun aan jonge boeren en de plannen voor het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid in de periode 2021-2027. Voor de boeren uiterst belangrijk, want voor akkerbouwers en rundveehouders hangt er een aanmerkelijk deel van hun inkomsten vanaf. In Bulgarije werd duidelijk dat de meningen ver uiteen vallen. Het betekent dat de plannen in de huidige vorm de eindstreep niet gaan halen.

Meer geld

Op de eerste plaats vindt een aantal landen dat er meer geld voor landbouw op tafel moet komen. De voorstellen voorzien in een budget van 365 miljard euro voor zes jaar. Dat betekent een verlaging van 5 procent ten opzichte van nu. In werkelijkheid is de daling veel groter. Rekening houdend met de verwachte geldontwaarding, gaat er 12 procent af. Voor de boeren betekent het dat ze bijna een achtste minder uit Brussel in hun portemonnee krijgen. Met name Frankrijk en Portugal roepen, net als de Europese boerenorganisatie Copa Cogeca, het hardst dat er meer geld voor landbouw en platteland moet komen. Minister Schouten reageerde in Bulgarije onderkoeld. „Hoe zit het dan met het prijskaartje? Wie gaat dat dan betalen”, vroeg zij zich af. Haar reactie was in lijn van het Nederlandse kabinet met Europa wil: geen extra geld.

Andere verdeling

De Oost-Europese en ook de Baltische staten vinden dat het geld anders verdeeld moet worden: meer naar hun boeren en minder naar landen als Nederland. Zij voelen zich al jaren onderbedeeld. Dat komt tot uitdrukking in de hectaretoeslag (die werkwijze blijft in het nieuwe landbouwbeleid). Die toeslag is voor hen soms meer dan de helft lager dan voor een land als Nederland. Ook hier is de minister helder. Als er al gekort wordt, dan alle landen evenveel en Nederland niet extra.

Klimaatmaatregelen

Een belangrijk nieuw element in de plannen van Hogan is dat 40 procent van het landbouw- en plattelandsbudget besteed moet worden aan maatregelen die het klimaat (terugdringen CO2), het milieu en de biodiversiteit ten goede moeten komen. De Europese Commissie gaat daarvoor de doelstellingen voorschrijven, de landen kunnen vervolgens naar eigen inzichten bepalen welke maatregelen ze gaan toepassen. Ze moeten een jaarplan maken en dat in Brussel indienen. In Bulgarije maakte de Europees landbouwcommissaris duidelijk dat ook de boeren zo’n plan voor hun bedrijf moeten opstellen. Als blijkt dat ze niet aan die plannen hebben voldaan volgen er sancties. Welke dat zijn liet hij nog in het midden, maar strafkortingen op de premies lijkt voor de hand liggend.

Maatschappelijke doelstellingen

De grondgedachte, dat het landbouwbudget wordt aangewend om maatschappelijke doelstellingen te realiseren, past in de visie van minister Schouten. Maar ze voegde er onmiddellijk aan toe dat ze de plannen nog nader moet bekijken. In Nederland speelt dierenwelzijn als een belangrijk maatschappelijk vraagstuk. Gevraagd of Nederland dierenwelzijn als onderdeel van het 40 procents-pakket naar voren gaat schuiven, hield ze een slag om de arm. Ze wees het niet af. Het zou betekenen dat dan een deel van de maatregelen die boeren voor dierenwelzijn moeten nemen met Brussels geld betaald kunnen worden. Het betekent dat hun rekening voor die maatregelen minder wordt. Minister Schouten wees er in dit kader op dat Nederland voorop loopt met voorschriften. Zij sprak zich uit voor gelijkschakeling op het punt van dierenwelzijn in heel Europa. „Wij doen op dit gebied al veel. We moeten het in Europa met elkaar doen”, stelde de minister.

Renationalisatie

Dat de landen meer zelf mogen gaan bepalen hoe ze verschillende doelstellingen van het landbouwbeleid gaan halen, sprak minister Schouten wel aan. „Zo kunnen we meer maatwerk leveren voor de boeren”, gaf zij als pluspunt aan. De Europese boerenorganisaties willen die kant juist niet op. Ze zien het als renationalisatie van het landbouwbeleid wat tot verschillen tussen de boeren leidt. Hoe het precieze Nederlandse standpunt wordt op Hogan’s plannen moet in de komende maanden duidelijk worden. Dan komt uit de onderhandelingen naar voren wat de echte uitkomst voor de boeren wordt.