Column: Een boer is toch gewoon ondernemer?

Niet alleen consumenten hebben vragen over landbouwsubsidies, ook veel jonge boeren hebben vragen over het nut en de noodzaak van het Europese landbouwbeleid: “Schaf die subsidies maar af. Ik hoef al die Europese regels niet.” Het lijkt dus een uitgemaakte zaak. Boeren en consumenten zijn het eens. Opdoeken. Maar zoals met de meeste dingen, het is niet zo eenvoudig als het lijkt. Het Eetcafé lijkt mij een uitstekende plek om zowel boeren als burgers de andere kant te laten zien.

Voedselzekerheid

Het Europese landbouwbeleid, voor insiders het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), is net na de Tweede Wereldoorlog ontstaan met een belangrijk doel: voedselzekerheid. De Europese landen kwamen er al snel achter dat voor voedselzekerheid de landen moesten samenwerken. Niet ieder land voor zich, maar gebruik maken van de omvang van het Europese continent, van de diversiteit aan gronden en daarmee de grote diversiteit aan voedsel die we samen kunnen maken en de mogelijkheid om risico’s van het mislukken van een oogst te spreiden.

Nationaal landbouwbudget

Landbouwbeleid is één van de eerste beleidsterreinen van de Europese Unie: hierdoor is de Unie sterker geworden en zijn landen met elkaar verbonden. In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog was dit nog niet zo makkelijk, maar de noodzaak tot ‘nooit meer honger’ maakte dat samenwerking en vertrouwen langzaam ontstond. Het Europese landbouwbeleid is ook de reden dat Nederland zelf al jaren geen nationaal landbouwbudget heeft. Het grootste deel van het budget van de Europese Unie gaat dus naar de landbouw, maar dit is in plaats van nationale landbouwbudgetten door 27 lidstaten. Dit Europese beleid en het daarbij horende Europese Landbouwbudget is fors. Maar 27 nationale landbouwbudgetten zouden resulteren in een nog veel hoger bedrag.

Voedselrellen

Waar wordt dit Europese landbouwbudget dan voor gebruikt? In het begin ging het vooral om voldoende veilig voedsel, betaalbaar voor de consument en tegen een prijs waardoor de boer een redelijk inkomen kon verdienen. Die gedachte bestaat al tientallen jaren, maar is nu ook nog steeds actueel. Voedselrellen in Noord-Afrika bijvoorbeeld behoren nog niet tot het verre verleden. Onzekerheid of er voldoende voedsel is brengt onrust met zich mee en ontwricht samenlevingen.

Wereldmarkt

Kiezen voor Europese voedselzekerheid is een strategische en politieke keuze geweest. We willen ons in Europa zelf kunnen redden en niet afhankelijk zijn van de grillen in de wereld om ons heen. Als het gaat om onze energie en olie ligt die situatie nu heel anders. Eten is daarvoor veel te belangrijk. Europa is echter geen geïsoleerd intern handelsblok. Europa begeeft zich op de wereldmarkt en kan daar op het gebied van land- en tuinbouw een krachtige positie innemen, bijvoorbeeld tegen handelsnaties als de Verenigde Staten of Rusland. De voordelen van de vrije markt gecombineerd met de kracht van het GLB als basisniveau en vangnet. Daar opereren wij. Is een boer dus gewoon ondernemer? Gewoon ondernemer van het belangrijkste dat we hebben, ons voedsel. Daar is niets gewoon aan.