Cysteuze follikels symptoom slepende melkziekte

Wat zijn cysteuze follikels op de eierstokken?
Een cysteuze follikel ontstaat wanneer de eisprong uitblijft. Elke cyclus groeien er verschillende follikels (eicelblaasjes) op de eierstokken waaruit er uiteindelijk 1 voldoende doorgroeit. Wanneer de koe tochtig is, dan zal deze grote follikel openspringen en komt de eicel vrij (=eisprong). Bij koeien met een te diepe negatieve energiebalans en slepende melkziekte zijn er verschillende metabole veranderingen die dit mechanisme verstoren, waardoor de follikel niet openspringt maar verder blijft doorgroeien. Deze cysteuze follikels blijven gedurende een variabele tijd hormonen produceren en verhinderen dat andere groeiende follikels openspringen. Hierdoor kunnen meerdere cystes ontstaan en elkaar “vervangen”. Cysteuze follikels zijn groter dan 2 cm en zijn meer dan 10 dagen aanwezig op de eierstok. Koeien met cysteuze follikels vertonen doorgaans geen tocht of zijn onregelmatig of langdurig tochtig.

Verminderde vruchtbaarheid
Als gevolg van cysteuze follikels treedt er geen eisprong op en kan een koe ook niet drachtig worden na inseminatie. Hierdoor loopt haar tussenkalftijd op, wat leidt tot minder kalveren en een lagere melkproductie over de totale levensduur. Hoe later cysteuze follikels ontstaan en worden opgemerkt na afkalven, hoe slechter de prognose wordt voor de koe.

Belangrijkste oorzaak: slepende melkziekte
Koeien kunnen een genetische aanleg hebben voor cysteuze follikels die wordt aangewakkerd door stress. De belangrijkste oorzaak van de ziekte is echter een verstoring van het het voortplantingssysteem in de vroege lactatie. Deze verstoring vindt plaats door een te negatieve energiebalans. Dit leidt tot verhoogde concentraties vrije vetzuren en ketonen in het bloed en lagere concentraties van andere stoffen die belangrijk zijn een juiste werking van het voortplantingssysteem. Al deze veranderingen verstoren de normale wisselwerking die er bestaat tussen de eierstokken met groeiende follikels en de hersenen, die het signaal geven voor de eisprong. Gevolg hiervan is dat het signaal voor de eisprong te vroeg of niet wordt afgegeven. Ook kan het zijn dat de groeiende follikel nog niet klaar is om op dit signaal te reageren met een eisprong. Vervolgens ontstaat er dus een cysteuze follikel.

Diagnose
Het vaststellen van cysteuze follikels op eierstokken is niet altijd makkelijk. Doordat de aandoening weinig uitwendige symptomen heeft, wordt het vaak pas ontdekt tijdens vruchtbaarheidscontrole met als klacht “niet tochtig worden” of bij inseminatie. Advies is om de koeien al vanaf dag 40 na afkalven een eerste keer aan de dierenarts aan te bieden ter controle van de eierstokken, aangezien bij een gezonde koe de eerste tocht gemiddeld rond dag 30 na afkalven optreedt.

Voorkom cysteuze eierstokken
de aandoening leidt tot een langere tussenkalftijd, waardoor het rendement van uw koppel afneemt. Daarnaast zijn er sommige koeien die meermaals tijdens dezelfde lactatie moeten behandeld worden voor deze aandoening . Voorkomen is dus beter dan genezen. Het voorkomen van cysteuze eierstokken hangt samen met het voorkomen van een te diepe negatieve energiebalans en slepende melkziekte, de belangrijkste oorzaken van deze aandoening. Daarnaast kunnen ook maatregelen worden genomen om beter inzicht te krijgen in de kwaliteit van uw management en om stress te voorkomen.

Voorkomen slepende melkziekte

Tip 1: Optimaliseer uw voermanagement.

Voermanagement staat aan de basis van het voorkomen van slepende melkziekte. Daarbij zijn de behoeftes van uw dieren tijdens verschillende fases van de Vital 90 Days leidend. Lees hier over het optimale rantsoen tijdens de far-off- en close up periode en voor de periode na afkalven.

Tip 2: Monitor op slepende melkziekte. 

Slepende melkziekte komt vaker voor dan veel melkveehouders denken. Onderzoek toont aan dat zo’n 26 tot 60% van de dieren met de ziekte te maken krijgt. De subklinische variant van de ziekte blijft vaak onopgemerkt, maar richt wel veel schade aan. Daarom is het verstandig risicodieren te testen met de Keto- test. Deze test toont slepende melkziekte snel en eenvoudig aan in de melk.

Tip 3: Controleer de conditiescore van uw droge koeien. 

Koeien met een conditiescore ≥ 4 hebben een verhoogd risico op slepende melkziekte. Deze dieren hebben baat bij een gerichte preventieve behandeling met een Kexxtone bolus. Daarnaast zullen koeien die tijdens de droogstand vermageren een verhoogd risico hebben op een te diepe negatieve energiebalans en ketose.

Meer weten over hoe u slepende melkziekte kunt voorkomen? Bekijk deze video

Voorkom stress

Tip: Werk aan uw koecomfort 

Onderzoek laat zien dat dieren die veel stress hebben sneller cysteuze follikels ontwikkelen. U kunt stress voorkomen door te werken aan uw koecomfort. Zorg hierbij voor voldoende ruimte in de stal zodat ranglage dieren de dominante dieren kunnen ontwijken. Om diezelfde reden is ook voldoende ruimte aan het voerhek en bij de drinkbakken van belang. Ook voldoende ruimte om op te staan en te liggen, draagt bij aan meer rust in de stal. Lees ook dit artikel over stalmanagement in de transitiefase.

Preventieplan
Wie aan de slag wil met het voorkomen van cysteuze follikels, moet met veel zaken rekening houden. Om bovenstaande adviezen uit te voeren, moet u goed zicht hebben op uw stalinrichting, monitoring, voermanagement en de vruchtbaarheidsontwikkeling van uw koppel. Uw dierenarts en voeradviseur kunnen u helpen een plan te maken voor de vitale 90 dagen rond afkalven waarin al deze zaken worden meegenomen.