“Grote variatie conditiescore betekent werk aan de winkel”

Harmsen: “Kortgezegd geeft de conditiescore aan hoe mager of vet een koe is. Hieraan wordt een waarde van 1 tot 5 toegekend, waarbij 3 tot 3,5 de ideale waarde is tijdens de droogstand. Het regelmatig beoordelen en bijhouden van de conditie van zowel de melkgevende als de droogstaande koeien geeft inzicht hoe koeien omgaan met de verschillende fases tijdens de cyclus van lactatie naar droogstand. Als de cijfers laten zien dat koeien in bepaalde fases snel vervetten of vermageren, is er werk aan de winkel”.

Hoe wordt de conditiescore bepaald?
“De conditiescore wordt bepaald door de vetreserve van de koe op een objectieve manier te beoordelen”, vertelt Harmsen. “Met de hand kun je voelen hoeveel vet zich naast het staartbeen heeft afgezet, in de zogenaamde koekoeksgaten. Daarnaast kijk je ook naar de vetbedekking van het heup- en zitbeen en de lendenwervels”.

Harmsen adviseert het volgende stappenplan bij het scoren van de koeien:

- Probeer objectief te scoren en houd dus geen rekening met bijvoorbeeld het lactatiestadium, gezondheidstoestand of de leeftijd van de koe;

- Zorg dat de dieren bij het scoren vlak en vierkant staan, bijvoorbeeld door ze vast te zetten aan het voerhek;

- Ga bij het scoren achter het dier staan;

- Scoor de vetopvulling van de koekoeksgaten en de vet- en spierbedekking van de zitbeenderen en gebruik dit als uitgangspunt;

- Scoor daarna de vet- en spierbedekking van de lendenwervels;
- Als de opvulling van de koekoeksgaten aansluit bij de bedekking van de lendenwervels, staat de score vast;

- Als de vet- en spierbedekking van de lendenwervels minder is dan de vetopvulling van de koekoeksgaten, moet de score met een halve punt worden verlaagd. Andersom moet de score juist worden verhoogd;

Onderstaande tabel laat zien hoe de aftekening van bovenstaande botstructuren wordt vertaald naar conditiescores.

“Gebruik bij het scoren steeds dezelfde hand, om verschillende beoordeling tussen dieren te voorkomen. Het is ook slim om de score direct te noteren”, adviseert Harmsen.

Tip: “ Vertrouw bij het scoren van de koeien nooit op het blote oog. Soms kan een koe door een goede pens- en buikvulling de indruk geven goed in conditie te zijn. Scoren op bovengenoemde punten, kan een ander beeld geven”.

Waarom mag een koe niet vet zijn?
Tijdens sommige fases van de lactatie lijkt het tegenstrijdig dat een koe niet vet mag zijn. Waarom is het bijvoorbeeld geen goed idee om de koe voor afkalven wat te laten vervetten, zodat deze de energiedip rond afkalven beter kan opvangen? Harmsen: “Dat komt doordat een vette koe minder droge stof zal opnemen dan een koe in matige conditie. Hierdoor zal dit dier al tijdens de laatste weken van de droogstaand vet beginnen af te breken wat vaak leidt tot leververvetting. Daarnaast zal bij de opstart van de lactatie de extra energiebehoefte leiden tot nog meer vetafbraak en de vorming van ketonlichamen in de lever. Waar men misschien zou denken dat een vette koe sneller energie beschikbaar kan maken, is dat dus niet het geval. Deze dieren leiden doorgaans aan een ernstiger energietekort, met slepende melkziekte en andere problemen als gevolg”.

Veranderende energiebehoeftes
De conditie altijd optimaal houden, is geen eenvoudige opgave, vertelt Harsmen. Met name tijdens de periode van 60 dagen voor tot 30 dagen na afkalven, de Vital 90 Days genoemd, veranderen de energiebehoeftes continu. In de droogstand moet u er op letten dat de dieren een goede pensvulling houden, maar niet vervetten. Dit kan door een structuurrijk en laag energetisch rantsoen aan te bieden. Na het afkalven, is het juist van belang dat de dieren niet te ver interen op hun energiereserve. Het rantsoen moet dus aan het begin van de lactatie voldoende energierijk zijn. Enig conditieverlies, is in deze fase echter onontkoombaar. Een optimaal voerplan waarbij uw koeien zo veel mogelijk rond de ideale conditiescore zitten, stemt u het beste af met uw dierenarts en voeradviseur”.

Ondersteun risicodieren
Dieren die gaan afkalven en een hoge, of juist erg lage conditiescore hebben, lopen het risico dat ze rondom het afkaven te weinig voer en dus energie opnemen. Deze dieren kunnen dan slepende melkziekte ontwikkelen, met gevolgen voor gezondheid, productie en het welzijn van de koe. Harmsen: “Om deze risicodieren te sparen kunt u gebruikmaken van de Kexxtone bolus. Die helpt de bacteriën in de pens van de koe om energie uit het voer vrij te maken, zodat de energiedip rondom afkalven beperkt blijft en de koe goed opstart. Uw dierenarts kan u hier meer over vertellen”.