LTO: ‘Uitspraak Raad van State biedt kans voor beter stikstofbeleid'

Voor elk project dat stikstof veroorzaakt, moeten de stikstofgevolgen tot op een afstand van 25 kilometer berekend worden. Natuur en Milieu Gelderland was naar de rechtbank gestapt omdat zij wilde dat deze grens zou vervallen. ‘Als zij geslaagd was in haar bezwaar, zou vergunningverlening in nagenoeg het hele land weer volledig op slot raken’, aldus LTO dat blij is dat de Raad van State hier niet in mee ging.

Waardevolle kans

LTO-portefeuillehouder Platteland & Omgeving Trienke Elshof: ‘Bij een eerste lezing van deze uitspraak zien we een aantal terechte constateringen van de Raad van State die een waardevolle kans bieden om nu een nieuw stikstofbeleid te ontwerpen waarmee we in Nederland kunnen werken aan het terugdringen van emissies, het herstel van de natuur én het inregelen van realistische ontwikkelruimte voor de landbouw, de bouw, energie- en infrastructuurprojecten.’

Noodverbandjes

Elshof is opgelucht: ‘Het huidige stikstofbeleid hangt aan elkaar van de noodverbandjes en ad hoc oplossingen. Met deze uitspraak laat de Raad van State duidelijk zien dat ze haar ogen niet sluit voor de realiteit. Het juridisch aanvechten van iedere mogelijkheid om Nederland van het slot te halen is met goede argumenten van tafel geveegd. Nu moet het kabinet hierop voortbouwen en zo snel mogelijk een nieuw stikstofbeleid ontwerpen waarmee we als land aan onze toekomst kunnen werken.’

Afstand

Als de afkapgrens van 25 kilometer onderuit was gegaan, had een veehouder in Groningen bij bedrijfsuitbreiding aan moeten tonen en moeten compenseren dat dit in theorie een effect zou kunnen hebben op een natuurgebied in Midden-Limburg, concludeert LTO. ‘Vergunningverlening was daar oneindig complex door geworden.'

TNO en RIVM

TNO en RIVM hadden eerder aangegeven dat het bij deposities lager dan 1 mol/hectare onmogelijk is om individuele bronnen nog te onderscheiden van de achtergronddepositie die, bijvoorbeeld, uit het buitenland afkomstig is. De Raad van State stelt volgens LTO dat het wetenschappelijk aanvaard is er dat bij deposities op een grotere afstand dan 25 kilometer van een bron een onzekerheidsfactor van minimaal 2 is. Elshof: ‘Eigenlijk is de uitspraak van de Raad van State te logisch voor woorden: als een ondernemer onmogelijk kan weten of de ontwikkeling van zijn bedrijf effecten heeft op een natuurgebied dat 100 kilometer verderop ligt, dan is hij daar dus ook niet verantwoordelijk voor.’

Voorzorgsbeginsel

Met haar huidige uitspraak plaatst de Raad van State volgens LTO voor het eerst 'een praktische voetnoot' bij de omgang met het voorzorgsbeginsel: als je niet zeker weet of een project significante schade aan de natuur op zou kunnen leveren, mag het project niet (zonder compensatie) worden uitgevoerd. Elshof: ‘En juist die constatering is essentieel om een nieuw natuur- en stikstofbeleid te ontwerpen dat rekening houdt met de natuur én met de mensen die in Nederland leven, werken, bouwen en voedsel produceren. We zien dat bijvoorbeeld ook bij de ‘natuurdoelanalyses’ die de provincies nu opstellen, en als gevolg waarvan de vergunningverlening in provincie Noord-Brabant nu al weer volledig op slot ligt. In praktijk is de situatie nu zo dat als de kwaliteit van één klein habitattype binnen een groot natuurgebied onbekend is, je er van uit moet gaan dat het in een slechte staat verkeerd én vervolgens moet je er vanuit gaan dat het hele natuurgebied in een slechte staat verkeert: onwerkbaar.’

Vrijwillige regelingen

De uitspraak van de Raad van State betekent overigens niet dat de stikstofneerslag op verder-weg-gelegen natuurgebieden niet relevant is, concludeert LTO. 'Deze maakt, zoals de afdeling Bestuursrecht het zelf stelt, deel uit van de totale stikstofneerslag in Nederland en is niet meer toe te rekenen aan individuele projecten.' Elshof: ‘De opdracht aan het kabinet is om nu op korte termijn door te pakken met de vrijwillige regelingen voor boeren die hun bedrijfsvoering willen extensiveren, omvormen, verplaatsen, stoppen of met technische innovatie willen beperken. Zo kunnen we de stikstofuitstoot in Nederland echt terugdringen. Met draagvlak in de agrarische sector en steun van de samenleving. Ik zie de uitspraak van de Raad van State als een stevige impuls om de weg in te slaan van vrijwillige transitiekeuzes voor boeren.’