Doorbraak schenk- en erfbelasting?

Wat is er aan de hand? De successiewet heft belasting als iemand iets erft of geschonken krijgt. Daarbij kunnen vrijstellingen van toepassing zijn. Eén van die vrijstellingen is de zogenoemde bedrijfsopvolgingsfaciliteit (de BOF). Die BOF geldt als iemand ondernemingsvermogen geschonken krijgt of erft. Over de waarde van de onderneming tot een bedrag van ongeveer € 1 mln. hoeft in het geheel geen belasting betaald te worden, terwijl het resterende deel van de waarde voor 83% is vrijgesteld van belastingheffing. Onlangs heeft de rechtbank in Breda beslist dat de BOF niet beperkt zou moeten blijven tot ondernemingsvermogen, maar óók moet gelden voor alle andere schenkingen of erfenissen die iemand krijgt. Daardoor zou iedereen tot een bedrag van € 1 mln. een vrijstelling moeten hebben en over slechts 17% van het meerdere belasting hoeven te betalen. Dit zou betekenen dat de meeste mensen die een schenking of erfenis krijgen daarover geen schenk- of erfbelasting meer hoeven te betalen. U zou dus, als u bijvoorbeeld een effectenportefeuille heeft die € 750.000 waard is, deze effectenportefeuille in 1 keer aan uw enig kind kunnen schenken. Daarover hoeft dan geen schenkbelasting te worden betaald, terwijl normaal gesproken ongeveer € 140.000 schenkbelasting verschuldigd is. Een besparing dus van € 140.000!

Te mooi om waar te zijn?
De beslissing lijkt te mooi om waar te zijn, maar toch hebben de rechters in Breda hun oordeel goed onderbouwd. Kortgezegd is de rechtbank van mening dat de vrijstelling discriminerend is. De regeling is namelijk bedoeld om te voorkomen dat ondernemingen in hun voortbestaan worden gehinderd door de belastingheffing. Bij de toepassing van de vrijstelling wordt echter niet beoordeeld of de belastingheffing inderdaad tot problemen leidt in de onderneming. De vrijstelling geldt dus óók in situaties waarbij zij eigenlijk niet nodig is. Op die manier schiet de regeling haar doel voorbij en wordt ondernemingsvermogen ten onrechte bevoordeeld ten opzichte van niet-ondernemingsvermogen. Om die ongelijke behandeling op te heffen heeft de rechtbank beslist dat de vrijstelling ook moet gelden in situaties waarin geen sprake is van een onderneming. Dus bij iedere vererving of schenking.

Hoe verder?
De uitspraak van de rechtbank is weliswaar rechtsgeldig, maar zij staat nog niet definitief vast. De Belastingdienst heeft namelijk tegen de beslissing hoger beroep ingesteld. De kans is groot dat de zaak vervolgens nog aan de Hoge Raad wordt voorgelegd, en in het uiterste geval aan het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Daardoor zal het waarschijnlijk nog enkele jaren duren totdat we zeker weten of de BOF inderdaad ook geldt voor niet-ondernemingsvermogen.

Hoe de vervolgzaak afloopt is uiteraard niet te voorspellen. Onze verwachting is echter dat een hogere rechter de beslissing van rechtbank Breda zal terugdraaien. In eerdere rechtszaken over discriminerende wetgeving werd namelijk beslist dat de ongelijkheid moet worden opgeheven door de wetgever en niet door de rechter. Wij zijn van mening dat de rechtbank op dit punt haar boekje te buiten is gegaan.

Toch bestaat de kans dat de beslissing in stand blijft, en dat zou een doorbraak in de schenk- en erfbelasting betekenen. Die uitkomst zou ongetwijfeld leiden tot een wetswijziging waardoor de verruiming van de BOF weer ongedaan wordt gemaakt. De ‘gewone’ tarieven en vrijstellingen blijven dan gewoon van toepassing. Er zijn echter verschillende manieren om toch te proberen optimaal gebruik te maken van de uitspraak van de rechtbank Breda (zie hierna).

Naast een eventueel fiscaal voordeel bestaat de kans dat de overheid op voorhand besluit de wet te wijzigen. Zeer waarschijnlijk zal dan de BOF zodanig worden ingetrokken of veranderd dat zij niet meer discriminerend (oftewel in strijd met het gelijkheidsbeginsel) is. De ongelijke behandeling is dan weliswaar opgeheven, maar de prijs daarvoor wordt dan door de ondernemers betaald. Ook voor ondernemers kan de Bredase beslissing dus reden zijn om nu in actie te komen (zie hierna).

Wat kunt u doen?
Laten we voorop stellen dat u niets moet doen. U kunt echter wel wat doen. Dat is afhankelijk van het feit of u recent met een schenking of erfenis te maken heeft gehad of dat u daar binnenkort mee te maken krijgt. Wij noemen enkele mogelijke acties.

Vererving
Als u erfgenaam bent en u moet nog aangifte doen, is het verstandig om bij uw aangifte een beroep op de BOF te doen met verwijzing naar de uitspraak van rechtbank Breda. Als er al aangifte is gedaan maar er tegen de aanslag nog bezwaar kan worden gemaakt, dan maakt u bezwaar onder verwijzing naar de uitspraak van rechtbank Breda.

Idealiter houdt de inspecteur uw aanslag of bezwaarschrift aan totdat er definitief duidelijkheid is over de uitspraak van rechtbank Breda. Dit kan echter nog jaren duren. Een andere mogelijkheid is dat de inspecteur uw beroep op de BOF afwijst. In dat geval zult u moeten beslissen om zelf eventueel naar de rechter te stappen.

Gedane schenkingen
ls er schenkingen zijn gedaan waarvoor nog geen aangifte is gedaan of waarvoor nog geen definitieve aanslag is opgelegd, geldt hetzelfde als hiervoor onder ‘Vererving’ is vermeld.

Eerder schenken
Als u al van plan was schenkingen te doen, is het verstandig deze niet langer uit te stellen en daarvan direct aangifte te doen. Bij de aangifte (of later als de aanslag schenkbelasting wordt opgelegd) doet u dan een beroep op de BOF.

Bedrijfsopvolging versnellen
Als u in een bedrijfsoverdracht zit waarbij u een beroep wilt doen op de BOF, is het verstandig om deze bedrijfsopvolging op korte termijn af te ronden. Het is immers niet ondenkbaar dat de BOF na de verkiezingen, komt te vervallen of aanzienlijk minder wordt.

Extra schenken
U zou kunnen overwegen extra te gaan schenken in de hoop dat de uitspraak van rechtbank Breda in stand blijft. Hierbij kunt u eventueel herroepelijk schenken, zodat u de schenking kunt herroepen als de uitspraak van rechtbank Breda niet in stand blijft. Deze vorm van schenken moet zorgvuldig worden uitgevoerd en brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Indien u dit overweegt raden wij u aan contact op te nemen met een specialist op dit gebied. Uw relatiebeheerder bij Alfa Accountants en Adviseurs kan hiervoor zorgen. Alfa Accountants en Adviseurs heeft namelijk estate planners in dienst die u op dit gebied heel goed kunnen adviseren.

Uitstel van betaling
Meestal wordt in een bezwaarschrift ook gevraagd om ‘uitstel van betaling’, zodat u de bestreden aanslag niet hoeft te financieren. Als u echter naar aanleiding van deze nieuwsbrief bezwaar maakt, dan adviseren wij u om daarbij geen uitstel van betaling te vragen. Op die manier voorkomt u dat u – als de uitspraak van rechtbank Breda wordt herroepen - veel rente moet betalen aan de fiscus.

Conclusie
De uitspraak van rechtbank Breda zou tot een doorbraak in de schenk- en erfbelasting kunnen leiden. Wij verwachten echter niet dat de hogere rechters en/of de wetgever het zover laten komen. Totdat daar duidelijkheid over is vormt de uitspraak enerzijds een mogelijkheid om op een voordeel te anticiperen en anderzijds een argument om rekening te houden met een versobering van de BOF. In beide gevallen is zorgvuldig handelen belangrijk.

Voor meer informatie kunt u gerust contact met ons opnemen.
Monique Bieleman, Belastingadviseur, 088 2532850, mbieleman@alfa.nl.
Alfa heeft 31 vestigingen in Nederland
www.alfa.nl