Task Force Veerman: Marktpositie boeren versterken
Die aanbevelingen doet de zogeheten Agricultural Markets Task Force onder leiding van oud-landbouwminister Cees Veerman. De task force werd begin dit jaar opgericht door commissaris Hogan, om de marktpositie van boeren in de keten EU-breed te onderzoeken. Veerman heeft zijn eindrapport begin deze week gepresenteerd aan de Europese Commissie tijdens het overleg van de landbouwministers.
'Werk in uitvoering'
De task force concludeert dat transformatie van door de Commissie gereguleerde markten naar vrije markten (nog) niet is geslaagd; al staat dat in het rapport in minder kritische bewoordingen. Daar heet het dat de beweging een 'werk in uitvoering' is, maar dat er nog stevig getimmerd moet worden voordat die beleidsverandering af is.
De EU ondersteunt de landbouwers steeds minder. Instrumenten die voor de landbouwsteun in de plaats hadden kunnen komen - en waarmee boeren zelf een steviger marktpositie kunnen verwerven - zijn echter nog onvoldoende aanwezig. De task force beveelt de EU daarom aan om die instrumenten alsnog (verder) te ontwikkelen.
Marktinformatie
Zo stelt de task force dat er geen sprake is van een evenwichtige marktinformatie. Grotere ketenpartijen hebben meer zicht op marktontwikkelingen dan boeren en kunnen daardoor betere prijsbeslissingen nemen. Die onbalans zorgt voor wantrouwen tussen de verschillende schakels in de keten, in het bijzonder over de prijzen die de grote partijen aan boeren opgeven.
Het rapport beveelt daarom aan dat andere schakels in de keten verplicht worden om hun prijsgegevens en andere data te delen, zodat boeren meer zicht krijgen op de marktontwikkelignen en daar beter op kunnen inspelen.
Marktinformatie achterhaald
De Europese Commissie moet daarbij zelf ook aan de slag. Ze publiceert nu gegevens in de vorm van 'observatoria' voor melk en vlees, en markt-dashboards. Maar die markt- en prijsinformatie loopt vaak maanden achter. Bovendien wordt niet in alle lidstaten op dezelfde manier gemeten. Die problemen moet de Commissie ook aanpakken.
Samenwerking
In het laatste GLB hebben boeren de mogelijkheid gekregen om samen producentenorganisaties op te richten. Maar het is onduidelijk wat die organisaties wel en niet mogen doen. De task force pleit daarom voor heldere en werkbare regels moeten daarom. Producentenorganisaties moeten daarbij expliciet de bevoegdheid krijgen om collectief hun productie en verkoop af te stemmen. Daarvoor moet in de mededingingswetten ruimte worden geschapen.
Risicomanagement
Hoewel er op EU-niveau instrumenten zijn om vooraf risico af te dekken, wordt daar weinig gebruik van gemaakt. De task force beveelt aan om die instrumenten aantrekkelijker te maken voor individuele boeren. Daarbij moet de EU de risico's ook inzichtelijker maken. Daarna moet de EU de ontwikkeling van futures markets (waarin boeren van te voren prijzen af kunnen dekken) stimuleren door referentieprijzen te geven die als 'ankers' kunnen dienen voor futures-contracten.
Oneerlijke handelspraktijken
Het team van Veerman signaleert verder dat boerenorganisaties initiatieven hebben opgezet om oneerlijke handelspraktijken te signaleren, maar dat die initiatieven in de praktijk niet werken. Dit vanwege het vrijblijvende karakter en omdat boeren bang zijn voor de gevolgen als ze zaken aanhangig maken. Ook op dit punt is goede wetgeving nodig op EU-niveau, stelt het rapport.
Copa Cogeca: positief
Copa Cogeca, de Europese koepel van landbouworganisaties, is positief over het rapport. Vooral de oproepen voor wetgeving om oneerlijke handelspraktijken aan te passen en om boeren toegang te bieden tot betere marktinformatie zijn welkom. Maar het belangrijkste inkomensstabilisatie-instrument blijft volgens de koepel toch de directe inkomenssteun.
LTO laat weten 'met veel interesse kennis genomen te hebben van het advies.' Versterking van de positie van boeren is belangrijk, maar volgens LTO moeten de mededingingsregels ook ruimte bieden voor duurzaamheidsafspraken in de keten.
Voedselscheidsrechter
CDA-Tweedekamerlid Jaco Geurts juicht het rapport toe. 'Het CDA pleit al langer voor het instellen van een onafhankelijke instantie, een voedselscheidsrechter, om scheve marktverhoudingen aan te pakken', stelt hij. 'De uitkomsten van het rapport sluiten naadloos aan bij mijn initiatiefnota.'
