Fosfaatrechtenstelsel voldoet aan Mensenrechtenverdrag
Dat is het oordeel van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, dat was gevraagd om het wetsvoorstel tegen het licht te houden.
Staatssecretaris Martijn van Dam van Economische Zaken meldde begin september de Tweede Kamer dat de invoering van het fosfaatrechtenstelsel een jaar werd opgeschort, naar aanleiding van kritiek van de Europese Commissie op het wetsvoorstel.
Kamervragen Lodders
VVD-Kamerlid Helma Lodders wierp vervolgens drie vragen op. Zij vroeg Van Dam of het uitstel ook invloed had op de referentiedatum van 2 juli 2015, en of de – beperkte – knelgevallenregeling toereikend is. Ook wilde Lodders weten of de voorziene knelgevallenregeling voldoet aan de eisen van Artikel 1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Van Dam heeft deze vragen op woensdag 9 november doorgestuurd naar het ministerie van veiligheid en justitie, en kwam zaterdag 12 november terug met een antwoord aan de Kamer. Daaruit blijkt dat het wetsvoorstel volgens Justitie juridisch in orde is.
Ongestoord genot van eigendom
Artikel 1 van het Europese mensenrechtenverdrag beschermt het eigendom van burgers. Het artikel stelt dat het 'ongestoord genot van eigendom' een grondrecht is. De Staat mag alleen eigendom van mensen afnemen als dat voldoet aan drie voorwaarden: de maatregel moet voorzien zijn bij wet; een gerechtvaardigd doel dienen van algemeen belang, en moet proportioneel zijn.
Wat betreft de eerste eis zit het wel snor; het wetsvoorstel is voldoende duidelijk. Bovendien houdt Van Dam ook bij uitstel van de invoering vast aan de peildatum van 2 juli 2015, wat de 'voorzienbaarheid' van de maatregel ten goede komt, stelt Justitie.
Regulering gebruik
Wat betreft de tweede eis stelt Justitie dat er feitelijk geen sprake is van ontneming van eigendom (onteigening) maar van regulering van het gebruik van eigendom. Het fosfaatrechtenstelsel stelt immers beperkingen aan het 'gebruik' van melkvee.
Niettemin is er van staatswege wel sprake van inmenging in het grondrecht op ongestoord genot van eigendom. Maar dat mag als het een legitiem doel dient. Zowel het beschermen van het milieu als het voldoen aan Europese verplichtingen (in casu het niet overschrijden van het afgesproken fosfaatplafond) wordt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens beschouwd als een legitiem doel. Dus ook wat dat betreft is het wetsvoorstel in orde.
Fair balance
Ten derde moet de maatregel proportioneel zijn, dus in verhouding staan tot het nagestreefde doel. Er moet sprake zijn van een 'fair balance' (eerlijke verdeling). Hierbij is bepalend of er geen bedrijven zijn die een buitensporig hoge last te dragen krijgen, de zogeheten 'individual and excessive burden'. Dit probleem moet worden ondervangen middels een goede knelgevallenregeling.
Niet te ruim
Het ministerie van justitie tekent hierbij aan dat Van Dam moet waken voor een té ruime knelgevallenregeling, omdat de compensatie voor de knelgevallen moet worden opgebracht door de overige bedrijven. Hoe ruimer de knelgevallenregeling, hoe hoger dus de generieke korting. Als die te hoog wordt, kunnen er weer nieuwe knelgevallen ontstaan.
De knelgevallenregeling moet dus zo concreet en nauwkeurig mogelijk worden afgebakend en hier zal staatssecretaris Van Dam een zorgvuldige afweging moeten maken, adviseert Justitie.
Proportioneel
Maar in algemene zin acht het ministerie van veiligheid en justitie de knelgevallenregeling zoals die er nu ligt, proportioneel en daarmee toereikend. Bovendien hebben veehouders die vinden dat zij buitensporig hard geraakt worden, nu ook al de mogelijkheid om dat aanhangig te maken op basis van artikel 38 van de Meststoffenwet. Uiteindelijk zal de rechter daar dan over oordelen, aldus het ministerie.
