Tien vragen en antwoorden over de melkprijs

Waarom is de melkprijs gedaald?

De melkprijs is afhankelijk van vraag en aanbod op de internationale zuivelmarkt. Al meer dan een jaar blijft de vraag achter bij het aanbod. Daardoor zijn de opbrengstprijzen voor zuivelproducten wereldwijd gedaald. De veehouders ontvangen daarom minder voor hun melk.

Is de afschaffing van de melkquota de oorzaak van de prijsdaling?

Er zijn drie internationale factoren voor de daling van de melkprijs. Sinds het voorjaar van 2014 is de vraag naar zuivel uit China verminderd. Vanaf augustus vorig jaar is ook de vraag uit Rusland weggevallen vanwege de handelsboycot. De melkproductie in de belangrijke zuivel producerende regio’s zoals de Verenigde Staten, Europa maar ook in Nieuw Zeeland is toegenomen in reactie op de hoge prijzen van de afgelopen twee jaar. Het aanbod van melk in Europa is enigszins toegenomen na afschaffing van de melkquota op 1 april 2015.

Op welk niveau ligt de melkprijs eigenlijk?

De gemiddelde melkprijs in de Europese Unie bedroeg in juli van dit jaar 30 cent per kilogram. Dat is 19 procent lager dan juli 2014, maar 20 procent boven de melkprijs van juli 2009 toen de zuivelmarkt zich op een dieptepunt bevond. (Bron: Milk Market Observatory)

Wanneer dalen de prijzen van zuivelproducten in de winkel?

Prijzen op de internationale zuivelmarkt wisselen veel sneller dan de prijzen die aanbieders van zuivelproducten met hun afnemers voor een bepaalde periode overeenkomen. Consumentprijzen lopen daardoor niet synchroon met de ontwikkelingen in de internationale zuivelmarkt.

Wat zijn de vooruitzichten voor de korte termijn?

Naar verwachting zullen de prijzen de komende maanden nog laag blijven. Enig herstel van de internationale zuivelmarkt is volgens de Rabobank op zijn vroegst in de loop van 2016 te verwachten.

Wat zijn de vooruitzichten voor de lange termijn?

Op middellange termijn (2 tot 5 jaar) zijn de vooruitzichten positief omdat de vraag naar zuivel in de wereld sneller groeit dan het aanbod. Volgens ramingen van de FAO en OESO leidt dat gemiddeld genomen tot verbetering van de melkprijzen. De Europese Commissie stelt dat de gemiddelde melkprijzen in de EU tussen 2013 en 2023 zullen schommelen rond 35 cent per kilogram, waarbij tijdelijk uitschieters naar boven en beneden te verwachten zijn. De afgelopen jaren lag het hoogtepunt van de gemiddelde melkprijs in de EU op ruim 40 cent (december 2013) en het dieptepunt op 24 cent (mei 2009).

Wat moet er gebeuren om de situatie op de zuivelmarkt te verbeteren?

We moeten accepteren dat prijsschommelingen onvermijdelijk zijn in een open en vrije markt. Perioden met relatief hoge prijzen worden afgewisseld door perioden met lagere prijzen. Het is noodzakelijk dat het vrije verkeer van goederen gewaarborgd wordt en dat individuele landen of lidstaten geen protectionistische maatregelen nemen.

Is het een oplossing om het aanbod van melk in Europa te reguleren, bijvoorbeeld door weer melkquota in te voeren?

De zuivelmarkt is een wereldmarkt, die door vele factoren wordt beïnvloed. Vraag en aanbod kunnen snel veranderen onder invloed van bijvoorbeeld weersomstandigheden, wisselkoersen, economische ontwikkelingen of geopolitieke effecten in bepaalde markten in de wereld (zoals de handelsboycot door Rusland). Prijsschommelingen zijn daardoor onvermijdelijk. Die zijn niet te voorkomen met een maatregel in de Europese Unie.

Zijn de melkveehouders er mee geholpen als zij de superheffing terugkrijgen die zij in het laatste quotumjaar aan de Europese Unie hebben betaald?

Inzet van de superheffing is alleen zinvol als het de melkveehouders direct helpt. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de opbrengst (ruim 800 miljoen euro) te gebruiken ter financiering van de huidige steunmaatregelen in de zuivelsector (particuliere opslag van zuivelproducten en voor het tijdelijk uit de markt nemen van boter en mager melkpoeder door de Europese Commissie). De fondsen voor deze maatregelen zijn beperkt. Als die leeg zijn worden ze aangevuld met geld dat anders in de vorm van inkomenstoeslagen aan de boeren wordt betaald. Die toeslagen kunnen op deze wijze worden veiliggesteld.

Moet de Europese Commissie de interventieprijs verhogen om zo eerder producten uit de markt te kunnen nemen?

De NZO is voorstander van een marktgericht beleid. Verhoging van de interventieprijs is alleen gewenst als dat op basis van objectieve criteria gebeurt. Bijvoorbeeld door een correctie voor inflatie toe te passen. Dat is sinds 2007 niet meer gebeurd. In elk geval moet voorkomen worden dat een hogere interventieprijs groei van de productie uitlokt.