Sectororganisaties zwaar gefrustreerd over afschaffen derogatie

Het afschaffen van de derogatie komt niet onverwacht, maar is daarom niet minder frustrerend, laten woordvoerders van de genoemde organisaties weten. Voorzitter Erwin Wunnekink van LTO Melkveehouderij stelt dat het al lang is aangetoond dat de waterkwaliteit onder derogatiebedrijven gewoon op orde is; overal wordt de nitraatrichtlijn gehaald. „Vanaf 2006 hebben we derogatie gehad, als beloning voor het vakmanschap van de boer. Dat verdwijnt nu. En hoe gaan we straks de grondgebondenheid invullen? Zonder derogatie heb je meer grond nodig per bedrijf, of het wordt een krimpscenario. Dit wordt een bijna onmogelijke opgave. ”

Het frustreert hem vooral dat derogatie en grondgebondenheid los van elkaar worden benaderd, zonder samenhang. Bij grondgebondenheid was derogatie altijd een voorwaarde voor LTO, en daarnaast het inzetten op kunstmestvervangers. „Ook dat is nog steeds niet geregeld.” Wunnekink verwacht dat de derogatie-einddatum van 2026 straks het begin markeert van een wettelijke regeling die grondgebondenheid gaat verplichten. „Dan zal er wel een norm voor grasland komen.”

Aansturen op krimp

Bestuurslid Erik Luiten van Agractie ziet de beslissing als eentje die past in het patroon van aansturen op krimp van de veehouderij. „We hebben als landbouw zó veel gedaan; er is voldoende aangetoond dat derogatie bijdraagt aan een goede waterkwaliteit. We lopen tegen een muur op van onwil. De minister stuurt in de brief aan op stimuleren van blijvend grasland. Dat werd juist geborgd middels de derogatie. Nu verdwijnt de prikkel om blijvend grasland te behouden; dat is enorm tegenstrijdig en frustrerend.”

Luiten vervolgt: „We willen water beter vasthouden, daarvoor heb je organische stof nodig in de bodem en geen kunstmest. Zonder derogatie verschralen we de grond juist omdat we die niet naar behoefte voeden. Het is een heel tegenstrijdige maatregel. Ik wil het niet 1 op 1 koppelen aan het aftreden van Stgaghouder, maar het lijkt dat hier niet goed op is geacteerd.”

Mestafzetkosten

Met het verdwijnen van de derogatie zullen ook de mestafzetkosten oplopen; ook extensieve bedrijven die normaal geen mest afzetten, krijgen er straks mee te maken. „Extra mestafzet gaat zo 30.000 euro kosten per bedrijf, dan ben je je marge als melkveehouder gewoon kwijt”, volgens Wunnekink. En dat is nog los van de peperdure kunstmest die straks als vervanging moet worden ingezet.

'Waardeloos'

De NMV deelt bij monde van bestuurslid Gerrit van Schaick dezelfde zorgen en frustraties. „Dit is waardeloos, het heeft zó veel negatieve impact op alles, op de economische situatie van de boer, en het is ook niet te rijmen met kringlooplandbouw. Er komt een mestafvoerpost en een kunstmestaanvoerpost bij. En ook voor het klimaat is het niet goed als er extra stikstof en fosfaat kunstmest geproduceerd en getransporteerd moet worden. Terwijl uit lopend onderzoek in de Achterhoek naar voren komt dat dierlijke mest niet sterker uitspoelt dan kunstmest – maar die resultaten heeft Staghouwer niet meegenomen.”

Hij verwijt de afgetreden minister ook een negatieve beeldvorming van de sector: „uitspoelingsgevoelige zandgronden heten nu ‘met nutriënten vervuilde gebieden’, dat verwacht je niet van een minister van landbouw.” De NMV is van mening dat er alsnog keihard moet worden ingezet op het verlengen van derogatie. „We willen toch eigen mest op eigen grond? Dit gaat totaal tegen alles in. We moeten met een nieuwe onderhandelaar terug naar Brussel, en dit zien bij te sturen.”

Onnacceptabel

Dat vindt ook Sieta van Keimpema van de Dutch Dairymen Board (DDB): „Dit moet gewoon nog een keer over, er zit nergens perspectief in.” Volgens de DDB is het afschaffen van de derogatie onacceptabel en volledig in tegenspraak met alle andere doelen zoals het vastleggen van CO2 in de bodem, kringlooplandbouw en evenwichtsbemesting. „Als het kabinet dit wil bevorderen, hadden ze dit nooit mogen accepteren. Het is totaal met alles in tegenspraak. Ik snap dat Staghouwer dit niet kon volhouden.”

Ook de DDB ziet in het afschaffen van de derogatie als teken dat het uitiendelijke doel krimp is van de veehouderij. "Dat hebben we aangetoond met een WOB-verzoek van Brusselse correspondentie met Staghouwer. 'Terminate farms' is het doel om aan de waterkwaliteit te voldoen."