Spanje wil leren van Nederlandse zuivelketen

Deze conferentie is deels uitgevoerd vanuit het project ‘Kostprijsvergelijking met het buitenland’, dat wordt gefinancierd door het Productschap Zuivel.'

Supermarkten stunten

In Spanje staat de melkprijs onder druk doordat consumenten door de recessie steeds meer kiezen voor goedkope huismerken waar grote goedkope supermarkten mee stunten. Om hier een vuist tegen te maken wil men graag meer zuivelcoöperaties oprichten. Ze zien dat dit in Nederland een positieve uitwerking geeft op de melkprijs. Momenteel wordt 38 procent van de Spaanse melk verhandeld via coöperatieve afzet en 21 procent wordt ook verwerkt door coöperaties.

De coöperatieve afzet zou men graag willen laten stijgen, maar dat lukt niet. Er is onder Spaanse melkveehouders veel wantrouwen naar verwerkers toe en dat belemmert constructief overleg. En de bestaande coöperaties slagen er niet in om hun marktaandeel te vergroten door bijvoorbeeld nieuwe leden aan zich te binden.

Heil van overheid

Mede door de recessie is er ook weinig animo om te investeren en nieuwe initiatieven op te pakken. Tijdens bijeenkomsten van de delegatie met sectorpartijen werd duidelijk dat iedereen het heil verwacht van de overheid. Die doet haar best om met wetten de positie van de melkveehouders in de keten te verbeteren, maar vervolgens is het aan de melkveehouders zelf om via keteninnovaties, het opbouwen van marktmacht en samenwerking binnen de keten hun eigen positie te verbeteren. En dat proces komt maar niet van de grond.

De Spaanse overheid kijkt ook argwanend naar de gevolgen van de afschaffing van de melkquotering. Daar waar men nu de melkprijs voor boeren al als te laag ervaart, bestaat de zorg dat deze vanaf 2015 alleen maar lager zal worden door de toevoer van extra melk uit andere delen van Europa, met name Frankrijk.

Franse zuivelbedrijven

Spanje is niet zelfvoorzienend voor zuivel. Ongeveer 30 procent van de geconsumeerde zuivel wordt geïmporteerd, waarvan het grootste deel uit Frankrijk komt. Franse bedrijven nemen via overnames van zuivelfabrieken ook een steeds groter deel van de melkverwerking in Spanje voor hun rekening. Ook dit is een ontwikkeling die melkveehouders zorgen baart, omdat men van mening is dat deze bedrijven proberen om de Spaanse melkprijs laag te houden.

De deelnemers geven aan dat ze na deze conferentie dat ze eens te meer beseffen dat we in Nederland een sterke zuivelkolom hebben. Volgens hen zijn de sterke punten van de Nederlandse melkveesector een coöperatieve structuur, een sterke internationale marktpositie, samenwerking binnen de keten en melkveehouders die gericht zijn op ondernemen in plaats van afwachten. Dat sterke model wil iedereen graag kopiëren, maar dat blijkt nog niet zo makkelijk. Vooral niet omdat de typisch Nederlandse manier van samen ondernemen heel moeilijk te kopiëren is.