Nitraatconcentratie in grondwater gedaald
De daling van de nitraatconcentratie wordt volgens de onderzoekers voor een belangrijk deel verklaard door het vaker opstallen van melkvee in de uitspoelingsgevoelige maanden september en oktober. Een andere mogelijke verklaring voor de gedaalde nitraatconcentraties is de sterker gedaalde bemesting van mais ten opzichte van grasland. Bouwland is gevoeliger voor nitraatuitspoeling dan grasland.
In 2011 ligt de nitraatconcentratie in het grondwater in de zandregio met gemiddeld 41 milligram per liter (mg/l) onder de nitraatnorm van 50 mg/l. Bedrijven in de kleiregio en de veenregio hebben gemiddeld een lagere nitraatconcentratie (14 en 7 mg/l). Alleen de derogatiebedrijven in de lössregio zitten gemiddeld met 55 mg/l boven de norm. Het verschil tussen de regio’s wordt vooral veroorzaakt door een hoger percentage uitspoelingsgevoelige gronden in de zand- en lössregio; dit zijn gronden waar nitraat minder in de bodem wordt afgebroken en daardoor kan uitspoelen naar het grondwater.
Stikstofbodemoverschot
Uit de rapportage blijkt ook dat het stikstofgebruik uit dierlijke mest op de derogatiebedrijven in 2011 gemiddeld enkele kilogrammen lager was dan 250 kg stikstof per hectare. De hoeveelheid stikstof die mogelijk als nitraat kan uitspoelen naar het grondwater, wordt mede bepaald door het stikstofbodemoverschot. Dit is het verschil tussen de aanvoer van stikstof (zoals meststoffen) en de afvoer ervan (waaronder via melk). Het stikstofbodemoverschot is gemiddeld over heel Nederland significant gedaald tussen 2006 en 2011.
Europese Nitraatrichtlijn
De Europese Nitraatrichtlijn verplicht lidstaten om het gebruik van dierlijke mest te beperken tot 170 kg stikstof per hectare. Landbouwbedrijven in Nederland met ten minste 70% grasland mogen onder bepaalde voorwaarden van deze norm afwijken en 250 kg per hectare gebruiken (derogatie). Nederland is verplicht om op 300 bedrijven die derogatie gebruiken, de bedrijfsvoering en waterkwaliteit te meten en deze resultaten jaarlijks aan de EU te rapporteren.
Tekst: RIVM, LEI