‘Fries beleid sleutel tot succes voor Nederlandse weidevogel’

Friese weidevogelbeheerders die de evaluatie van het Fries weidevogelbeleid 2014-2020 aan de Tweede Kamer aanbieden, zien kansen om de weidevogels in Nederland te behouden. Zij staan ook achter het Aanvalsplan Grutto en doen een oproep aan de Kamerleden om het Aanvalsplan een kans te geven om zich de komende jaren te bewijzen.

Te eenzijdig beeld

December 2021 stuurde de Algemene Rekenkamer het rapport ‘Waar is de Grutto?’ naar de Tweede Kamer. In het rapport vraagt de Algemene Rekenkamer zich af of de overheid de bescherming van weidevogels wel goed heeft geregeld. De conclusie is dat het beleid van de minister voor de grutto niet heeft gewerkt. Naar het idee van de weidevogelbeschermers in Friesland is dit beeld te eenzijdig.

Fries weidevogelbeleid

In 2021 hebben de weidevogelbeheerders samen met de provincie een evaluatie van het Fries weidevogelbeleid uitgevoerd. De weidevogelbeheerders werken samen in een samenwerkingsverband het ‘Olterterpoverleg’. 'Deze evaluatie bevestigt dat in Friesland de achteruitgang van de grutto doorgaat, net als van de kievit en de scholekster. Op dit punt worden de zorgen gedeeld van de Algemene Rekenkamer', aldus de Friese weidevogelbeheerders.

Tekenen van herstel

'Echter is de achteruitgang van weidevogels is met 1 tot 4 procent per jaar bij gesubsidieerd beheer in Agrarisch Natuurbeheer (ANLb) gebieden en weidevogelreservaten aanzienlijk minder dan op boerenland zonder gesubsidieerd beheer, waar de steltlopers met 8 tot 15 procent per jaar afnemen', aldus nuanceren de Friezen. 'Zonder de subsidies zouden er nog veel minder grutto’s - en ook kieviten en scholeksters - over zijn. Daarnaast blijkt het gesubsidieerd beheer zijn vruchten af te werpen voor de tureluur en de zangvogels onder de weidevogels, gele kwikstaart, graspieper en veldleeuwerik. Deze soorten vertonen in Friesland tekenen van herstel. Het Friese herstel staat in contrast met de landelijke trend.'

Subsidies werken

Het herstel is voornamelijk te danken aan het gesubsidieerd beheer in de gebieden met agrarisch natuurbeheer en reservaten, stellen de Friese weidevogelbeheerders dan ook. 'De beheersubsidies is voor een aantal weidevogelsoorten effectief gebleken en remt de achteruitgang van de grutto, de kievit en scholekster. De beheersubsidies en evaluaties laten zien hoe en waar het beheer beter kan. Het al bereikte afremmen van de achteruitgang geeft tijd om die effectievere bescherming van de grutto en andere weidevogels te implementeren.'

Aanvalsplan Grutto

Het Aanvalsplan Grutto is opgenomen in het nieuwe beleidsplan van Provincie Friesland en de komende jaren gaat het collectief daar in een aantal gebieden op volle kracht mee aan de slag. 'De samenwerkende organisaties zijn positief over de middelen die door de minister beschikbaar zijn gesteld, maar verwachten wel dat deze bijdrage ook voor de lange termijn door de minister geborgd wordt. Dat is absoluut nodig om het provinciale doel van Friesland van 10.000 gruttobroedparen in 2030 te halen.'

Motivatie top

Aan de motivatie van de beheerders ligt het niet, aldus de Friese weidevogelbeheerders. 'In veel gebieden zijn wachtlijsten van boeren die mee willen doen maar waarvoor geen geld is. Vrijwilligers en wildbeheerders staan klaar om mee te helpen bij de bescherming. Zo is Friesland landelijk koploper met de aanmelding dit jaar van vier gebieden voor de eerste golf van het Aanvalsplan Grutto. Volgend jaar start de tweede golf.'

Belemmeringen

Maar er wordt tegen een aantal zaken aangelopen die de uitrol van het Aanvalsplan belemmert, aldus de Friezen. 'Het Aanvalsplan gaat uit van langjarige beheercontracten met deelnemende boeren. Deze contracten moeten minimaal 12 jaar, maar liefst langer duren. Deze contracten zijn er momenteel niet. Dat is essentieel om boeren te motiveren de overstap te laten maken naar een weidevogelbeheer dat geïntegreerd is in de bedrijfsvoering. Naast voldoende middelen dient met spoed deze beheercontracten te worden ontwikkeld en aan de geïnteresseerde boeren te worden aangeboden.'

Predatieaanpak

Volgens de weidevogelbeheerders is naast verbetering van het beheer ondersteunend predatiebeheer nodig, door het landschap minder geschikt te maken voor predatoren. En door met behulp van lokaal maatwerk de aantallen van bepaalde predatoren te verminderen. 'Zonder predatiebeheer is een effectieve bescherming van weidevogels niet mogelijk. Het huidige faunabeleid laat de inzet van effectieve middelen daarbij nog onvoldoende toe.'

Kruidenrijke graslandvegetaties

Het Aanvalsplan is een eerste stap, besluiten de Friezen. 'Er zou ook buiten de kansgebieden ingezet moeten worden op het behoud van de weidevogels. Zo broedt bijvoorbeeld nog 40 procent van alle kieviten in Friesland buiten ANLb-gebieden en reservaten. Er zouden in deze gebieden voldoende korte en kruidenrijke graslandvegetaties in het vroege voorjaar beschikbaar moeten zijn, bijvoorbeeld in onbemeste perceelsranden als onderdeel van natuurinclusieve landbouw.' De weidevogelbeheerders pleiten ervoor om de kringlooplandbouw die het ministerie volgens hen hoog in het vaandel heeft, op grote schaal met dit soort beheer aan te vullen.

Klik hier voor een samenvatting door De Levende Natuur van het Friese evaluatierapport.