Column: Groot vraagteken
„Mama?” „Ja.” „Als er in Roemenië ook oorlog uitbreekt, moeten wij dan ook vluchten?”, vraagt onze zoon als we het jeugdjournaal kijken. „Nou, we hebben een boerderij, dus we kunnen niet echt vluchten.” „En de boeren in Oekraïne dan?” “Tja. Die blijven denk ik ook bij hun koeien.” Toevallig heb ik die ochtend net een stukje gelezen over een boerderij in Oekraïne waar de Nederlandse managers er bewust voor kozen om te blijven. Omdat er een groot tekort aan voedsel in hun streek en het hele land is. Er werd zelfs in voedsel geruild in plaats van geld toen ze een groot onderdeel nodig hadden. De eerste levensbehoefte van de mens is denk ik veiligheid. En dat zijn ze in Oekraïne al kwijt. Mooi om te lezen dat de boeren bij de tweede levensbehoefte van eten en drinken, nu een belangrijk steentje kunnen bijdragen.
Betrouwbare melkafzet
Het is niet voor te stellen hoe de mensen zich in Oekraïne zullen voelen. Al die angst en onzekerheid. Hoewel het ons buurland is, voel ik me echter wel veilig. Wetende dat Roemenië bij de EU hoort. Toen we 17 jaar geleden ervoor kozen om naar Oost-Europa te gaan, wilde Michel in eerste instantie eigenlijk naar Oekraïne. Maar omdat Roemenië een betrouwbare melkafzet had en omdat we er land op onze eigen naam konden kopen, hebben we destijds toch voor Roemenië gekozen. Daar ben ik nu maar al te blij om.
We wonen zo’n 250 km van de grens af. Dus we merken in het dagelijks leven niet veel van de oorlog. We hebben ons aangemeld voor noodopvang van vluchtelingen. Maar wat we begrijpen zijn de meeste vluchtelingen op doorreis. Die blijven hier een paar dagen om bij te komen en gaan dan naar familie en vrienden in het Westen. Bij Nederlandse vrienden van ons die ook koeien melken, een stuk noordelijker, is een legerkazerne in de buurt waar vluchtelingen worden opgevangen. En bij de leger vliegbasis hier een half uurtje vandaan is het ook aanzienlijk drukker. Waar er normaal maar één keer in de maand een keer een patrouille vliegtuig op moet stijgen voor UFO’s (vliegende ‘objecten’ die niet reageren), is dat nu één keer per week.
Suikerfabriek dicht
Ja, en dan de hogere gas-, diesel- en krachtvoerprijzen natuurlijk. Daaraan merken we het wel. Als er volgend jaar geen graan meer uit Oekraïne komt, zullen de voerprijzen misschien nog veel verder stijgen. Een duidelijk gevolg voor ons van de hoge gasprijzen is dat de suikerfabriek bij ons in het dorp zijn deuren gaat sluiten. Wel even schrikken voor ons, want we kuilen elk jaar toch zo'n 1.000 ton bietenpulp in. Een derde van ons rantsoen bestaat uit bietenpulp. Wat moeten we dan nu in de plaats gaan voeren? En moeten we dat dan gaan aankopen of zelf gaan verbouwen?
We hebben dit jaar, net als vorig jaar, maar net genoeg voer. En normaal willen we het liefst eigenlijk zelfs een overschot op voorraad hebben. Daarom hebben we pas 11 hectare grond aangekocht en 10 ha bij gehuurd. Maar nu lijkt het erop dat we nog wel meer hectares extra nodig zullen hebben. Want omgerekend, met 30 ton mais opbrengst per bunder, zullen we zo’n 30 hectare meer moeten gaan verbouwen. Als we de bietenpulp tenminste gaan vervangen door mais. Wat ons eerlijk gezegd nou ook weer niet ideaal lijkt.
Andere gewassen
Het mooiste voer voor koeien blijft natuurlijk gras. Maar omdat dat hier in de zomer verdroogt, zie je overal luzerne. De koeien vreten het graag. Alleen is luzerne vrij arbeidsintensief en zijn veel van onze percelen er niet zo geschikt voor; te klein of te steil. Luzerne hooibalen aankopen kan ook. Maar de vraag is dan wel wat je krijgt. En als ze door de mengvoerwagen moeten, zullen we er nieuwe messen in moeten zetten en twee keer per dag moeten gaan voeren, omdat dan niet alles meer in één keer in de voerwagen past.
Welke alternatieven zijn er? Winterrogge hebben we al eens eerder gevoerd. Dan maaiden we het er in het vroege voorjaar groen af. Voor het jongvee. Dat ging heel mooi. Alleen moet je dan in korte tijd de grond weer klaar kunnen maken voor het zaaien van de mais. En hopen dat het weer dan mee werkt. Sorghum zou ook kunnen. Dat lijkt erg op mais, maar valt wel onder een ander gewas. Wat voor de subsidie mooi uitkomt, want we mogen maar 70% van hetzelfde gewas telen. Hennep misschien? Zonnebloemen voor de pitten? Voederbieten? Een Nederlandse collega boer uit het zuiden heeft goede ervaringen met voederbieten. Alleen vertelde hij er wel bij dat hij het soms meer dan tien keer moet spuiten. En los van het feit dat we geen akkerbouwers zijn en liever tussen de koeien zitten dan op het land, vinden we één of twee keer onkruid spuiten bij de mais eigenlijk al veel.
Biologisch?
Onderling hebben we al een poosje geleden de discussie geopend hoe we op korte of lange termijn natuurlijker kunnen gaan boeren. Het liefste zou ik vandaag nog biologisch worden. Maar dat gaat hier niet zomaar 1-2-3. Met name door het voer. Er zijn hier wel een aantal biologische melkveehouders. Maar die zijn volgens mij klein en jagen de koeien de helft van het jaar de heuvels in. En ze voeren denk ik ook geen krachtvoer. Wij wel. We hebben net de krachtvoergift opgevoerd en zitten voor het eerst (met veel verse koeien, dat wel) boven de 31 liter per koe per dag. Ik begrijp dat Michel huiverig is om iets aan het rantsoen te veranderen. Maar nu de suikerfabriek toch dicht gaat, is het een mooi moment om het rantsoen en de voederwinning eens onder de loep te nemen. Een luxe die de boeren in Oekraïne niet hebben. Zij mogen allang blij zijn als ze überhaupt zaad en andere grondstoffen kunnen krijgen. Voor hen is het helemaal een groot vraagteken hoe alles zal verlopen. We voelen ons verbonden met hen en hopen dat ze hun werkzaamheden toch nog op enigszins ‘normale’ wijze kunnen uitvoeren.