60 Vlaamse veebedrijven gedwongen onteigend vanwege stikstof

Na maanden onderhandelen heeft de Vlaamse regering dan toch een akkoord bereikt over het stikstofdossier. De regering kondigde woensdag een doorbraak aan rond het stikstofdossier. Alhoewel het nog wachten is op officiële communicatie, lekte er via diverse media toch al informatie uit. De grootste inspanningen zullen door varkens- en pluimveebedrijven moeten geleverd worden. Alle varkens- en pluimveebedrijven die geen emissiearme stallen hebben moeten hun uitstoot tegen 2030 met 60 procent terugbrengen.

Nu zijn er al grote gevolgen. In totaal moeten al zeker 40 'vervuilende' veebedrijven en twee mestbedrijven de deuren sluiten. Die hadden eerder al code rood gekregen, wat een duidelijk signaal was dat het verhaal min of meer toch afgelopen zou zijn. Ook voor 18 bedrijven, die al in een traject zaten om hun activiteiten stop te zetten, is het einde verhaal. In totaal gaan 60 veebedrijven dicht.

Oranje bedrijven

Er zijn ook veel bedrijven die in een oranje zone liggen. Het gaat om een 120-tal landbouwbedrijven. Wie tot de meest uitstotende bedrijven behoort, zou toch het aanbod krijgen om vrijwillig te sluiten tegen financiële compensatie. Ze mogen wel open blijven als ze de nodige inspanningen leveren om aan de milieuvoorwaarden te voldoen. Enkel onder strenge voorwaarden, mogen ze verder boeren. De overheid zal steun bieden voor bepaalde investeringen, zoals nieuwe installaties in stallen of de overschakeling op ander veevoer.

Voor de landbouwers voor wie de investeringen te hoog zijn, komt de regering tussen met een vrijwillige opkoopvergoeding, waarbij het bedrijf geld krijgt om de deuren te sluiten. Hoe vroeger het bedrijf stopt, hoe hoger de vergoeding. Voor de varkenssector komt een aparte regeling, omdat de sector zo hard in crisis zit. De sector heeft daarom nood aan een betere compensatie, klinkt het in de regering. Voor biobedrijven en kleine, familiale landbouwbedrijven zullen minder strenge regels gelden. Er komt hier ook een aparte regeling om de investeringen voor hen haalbaar te houden. De Vlaamse regering maakt tot 2030 in totaal 3,6 miljard euro vrij voor het stikstofdossier. 2,3 miljard euro van dat bedrag zijn nieuwe middelen.

Rode bedrijven zullen onteigend worden

Op de persconferentie heeft de Vlaamse regering meer uitleg gegeven over het stikstofakkoord. De Vlaamse regering beseft dat het stikstofakkoord een zeer moeilijke horde wordt voor de landbouwers om te nemen. Dat hebben Zuhal Demir, Vlaams minister voor Omgeving, en Hilde Crevits, minister voor Landbouw bevestigd op een persconferentie.

Demir vertelde op de persconferentie dat er heel hard gewerkt is om tot een goed en robuust juridisch kader te komen. „Het is een belangrijk kader om tegen 2030 de overschrijdingen van stikstof te verminderen. We willen rechtszekerheid bieden aan heel veel landbouwbedrijven en vermijden dat we in een vergunningsstop komen. Ik besef dat het kader in het begin zeer streng is. Voor de varkens- en pluimveebedrijven gaan we de uitstoot met 60 procent terugdringen, vlees en melkvee willen we terugdringen met 15 procent en mestkalveren -20 procent. Dat is heel veel. We gaan dit doen met technologie."

Jonge boeren krijgen meer steun

Op de persconferentie nam ook landbouwminister Hilde Crevits het woord. Ze heeft een dubbel gevoel bij het akkoord. „Ik ben erg blij dat we de knoop hebben doorgehakt, maar ik ben ook erg bezorgd voor onze landbouw, voor de komende jaren. We geven nu duidelijkheid. Bedrijven kunnen hervergund worden, als ze hun emissies doen dalen. Jonge en actieve boeren moeten een toekomstperspectief krijgen. We doen dat door in te zetten op forse steun. Jonge boeren onder de 40 kunnen we extra steun geven. Europa laat dat ook toe. Waar vroeger de steun voor investering voor nieuwe technieken bepaald was op 40 procent, stijgen we nu - als het voor een varkensstal gaat - naar 65 procent steun op de stal. Dat is enorm veel meer. Bovendien bekijken we ook of we geen waarborgen kunnen voorzien voor wat boeren extra moeten betalen. We geloven dat technologie een stukje van de oplossing van de toekomst kan zijn. En dat we het willen mogelijk maken voor jonge mensen om die investering te doen."

'Contractbreuk'

Credits zegt dat ze eerst geen voorstander was voor het afbouwen van de varkensstapel. „Maar we zitten in een heel slechte situatie. En de landbouwers waren zelf vragende partij voor een vergoeding die hen zou toelaten om hun bedrijfsactiviteiten te stoppen. Daarom hebben we een stimulerende regeling voor deze boeren voorzien die hun varkensactiviteiten of tak willen stoppen. De vergoeding is royaal en heel correct, ook naar oranje bedrijven die willen stoppen. Bij de rode bedrijven is dat enorm pijnlijk. Je zou dat contractbreuk kunnen noemen. Maar we gaan een gedwongen onteigening toepassen. We gaan rekening houden met de looptijd van de bedrijven. We gaan niet enkel de economische waarde vergoeden, maar ook wat de bedrijven gerateerd hebben. We zullen iets soepeler zijn naar kleine bedrijven en biobedrijven, die een kleine en lokale impact hebben een natuur.”

Boerenleider als begeleider

Om alles verder te begeleiden, heeft de regering een intendant aangesteld, namelijk Piet Vanthemsche. Hij heeft gedurende zijn loopbaan tal van functies uitgeoefend in de Belgische voedsel- en landbouwsector. Hij was voorzitter van de Belgische Boerenbond en gastprofessor aan de Universiteit Gent. “We geven hem de tijd om met de boeren te spreken en hen te laten meestappen in het project, zoals in Nederland gebeurt,” aldus Crevits.