‘Hoge kosten van voer en energie drukken inkomens’

Het langjarig gemiddelde 2016-2020, ligt daar met 41.000 euro nog ruim boven. Zo blijkt uit de jaarlijkse inkomensraming van Wageningen Economic Research (WER) onder leiding van Harold van der Meulen, agrarisch bedrijfseconoom. De verschillen in inkomen tussen de plantaardige en dierlijke sectoren zijn ook dit jaar weer groot. Akkerbouwers en glastuinders in de sierteelt hebben een goed jaar achter de rug en ook melkveehouders zagen hun inkomen licht stijgen. Varkenshouders en pluimveehouders verdienden echter aanmerkelijk minder dan vorig jaar. Toch staan in veel sectoren de marges onder druk door oplopende prijzen voor voer, energie en kunstmest.

Slechte kwaliteit ruwvoer

„Na een aantal relatief droge jaren, waarin de voervoorraden behoorlijk krompen, was 2021 een groeizaam jaar. Maar het natte en koude voorjaar had zijn weerslag op de kwaliteit van het geoogste gras. En het lijkt erop dat er ook later in het groeiseizoen veel voer van mindere kwaliteit is geoogst”, blikt Alfons Beldman, onderzoeker melkvee bij de WUR, terug op het op groeiseizoen. Beldman constateert daarnaast dat het gemiddeld aantal dieren per bedrijf licht steeg naar, terwijl de productie per bedrijf gelijk bleef. Hieruit zou kunnen worden afgeleid dat de productie per koe dit jaar lager ligt dan de voorgaande jaren, aldus Beldman. „En dat zou dan toch wel een trendbreuk zijn.”

Grote verschillen

De spreiding in inkomens tussen de bedrijven onderling is groot en varieert tussen de -1.000 en 57.000 euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje). De opbrengsten lagen gemiddeld 9.000 euro hoger dan vorig jaar en kwamen uit 56.000 euro. Deze stijging is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de grotere voervoorraad op de bedrijven. Maar ook de hogere melk- en veeprijzen zorgden voor hogere opbrengsten. De melkprijs steeg in 2021 met 10 procent, de prijs van slachtvee en nuka’s stegen respectievelijk met 30en 51 procent ten opzichte van 2020. Daarbij moet opgemert worden dat de melkproductie in de eerste tien maanden van het jaar wel 2,5 procent lager uitviel dan een jaar eerder.

Tegenover de extra opbrengsten staan de oplopende kosten voor krachtvoer en energie, waardoor de gemiddelde melkveehouder 41.000 euro extra kosten maakte. Zo steeg onder invloed van de hoge grondstofprijzen de krachtvoerprijs het afgelopen jaar met 14 procent.

Biologisch

Het aandeel biologische bedrijven steeg met 4,5 procent en dat resulteerde in een toename van de biologische melkproductie van 7 procent. De biologische melkveehouders realiseerde een inkomen van 36.000 euro per aje, nagenoeg gelijk aan vorig jaar en 5.000 euro onder het langjarig gemiddelde. Ook voor deze sector geldt dat een deel van de extra opbrengsten hard nodig waren voor het compenseren van de hoge voer- en energiekosten.

Stikstofbeleid

In het begin van het nieuwe jaar verwacht Beldman niet dat er veel gaat veranderen in de sector. De kwaliteit van het binnengehaalde voer zal zeker ook in het eerste kwartaal van 2022 de melkproductie drukken. De krachtvoerkosten blijven onverminderd hoog en voor kunstmest is de verwachting dat de prijs niet alleen op de korte, maar ook op de zeer lange termijn blijft stijgen. Beldman verwacht wel dat een afnemende vraag naar krachtvoer op de lange termijn zorgt voor een daling van de prijs. „Maar veel zal uiteindelijk afhangen van de invulling van het stikstofbeleid door het nieuwe kabinet”, legt Beldman uit. „Welke impact het nieuwe beleid zal hebben is moeilijk in te schatten, maar dat het impact zal hebben is zeker.”

Onbetaalde arbeidsjaareenheid

Alle inkomens worden uitgedrukt in onbetaalde arbeidsjaareenheden, waarbij een arbeidskracht die 2.000 uur of meer werkt telt als 1 onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje). Bij deze standaard is rekening gehouden met het gegeven dat veel boeren, tuinders en hun gezinsleden de meeste arbeid zelf verrichten zonder dat daar een salaris tegenover staat.