Rabo ziet flinke exportkansen voor (hybride) zuivel

Dat schrijft de Rabobank in haar publicatie Melkveevisie 2021. Bij hybride zuivelproducten kun je bijvoorbeeld denken aan de zogenoemde 'fat filled milk powders'. Dat is een vervanger van volle melkpoeder die is gebaseerd op mager melkpoeder en plantaardige vetten.

Het volume hybride zuivelproducten dat wordt verhandeld, is nu nog beperkt. Maar hybride zuivel biedt wel voordelen, volgens Rabo-zuivelanalist Daniëlle Duijndam. Ze zijn bijvoorbeeld vaak goedkoper, omdat de plantaardige grondstoffen vaak minder kosten dan die van dierlijke herkomst. Dat is dan bijvoorbeeld gunstig voor de Afrikaanse markt, stelt ze.

„Daarnaast is er een categorie consumenten die minder dierlijke producten willen eten, vanwege het milieu of uit het oogpunt van dierwelzijn”, geeft Duijndam aan. Ook kunnen plantaardige grondstoffen de functionaliteit van het product versterken. “Denk aan 'beter smeerbare boter' of de kaas bovenop de hamburger, die makkelijker smelt. Daarin zit al een deel plantaardige grondstoffen.”

Opmars plantaardige zuivelalternatieven

Volledig plantaardige zuivelalternatieven – bijvoorbeeld drinks en yoghurt op basis van soja – zijn bezig aan een opmars, stelt ze. „Die zijn niet meer weg te denken uit de supermarkt.” Vooral de volumegroei van de haver- en amandelvarianten is indrukwekkend. In de EU-28 is het marktaandeel van de vloeibare alternatieven momenteel zo'n 4,5 procent. Dat zal naar verwachting in 2035 zijn verdrievoudigd tot 13,5 procent.

Directeur Hein Schumacher van FrieslandCampina liet zich onlangs in een interview al ontvallen dat de coöperatie ook stappen moet gaan zetten op het gebied van plantaardige zuivel, omdat de onderneming anders omzet gaat mislopen. Die uitspraak schoot een hoop melkveehouders in het verkeerde keelgat. Maar volgens Duijndams collega-analist Richard Scheper zijn andere zuivelondernemingen er ook al mee bezig. Zo produceert het Zuid-Duitse Schwartzwaldmilch al havermelk van lokaal geteelde haver. Ook Mueller en Arla zijn bezig met plantaardige zuivel.

Overigens zal deze ontwikkeling maar een relatief beperkte impact hebben op de melkvolumes, verwacht de Rabobank. In Nederland wordt slechts zeven à acht procent van alle geproduceerde melk gebruikt voor vloeibare en dagverse zuivelproducten. Meer dan de helft van het melkvolume verdwijnt in de kaasbak.

Daarnaast verwacht de Rabo dat de gestaag stijgende kaasconsumptie ervoor zal zorgen dat de vraag naar melk als grondstof binnen de EU-28 licht blijft stijgen. Ook hierdoor blijft de impact op de melkvolumes beperkt.

Plantaardige kazen

Anderzijds: als er maar een klein beetje meer plantaardige zuivel wordt toegepast in alternatieven voor kaas, dan heeft dat gelijk al impact. Volgens de Rabobank loopt de ontwikkeling van plantaardige kazen echter nog behoorlijk achter. Analisten schatten het marktaandeel in 2020 in op 0,33 procent. Niettemin is het aantal investeringen de afgelopen jaren wel fors toegenomen, aldus de bank.

Vooralsnog blijft het technisch echter nog lastig om kaas te maken op basis van plantaardige grondstoffen. Daarnaast is er ook sprake van een zeer grote variëteit in kaassoorten. Om die reden verwacht de bank vooralsnog dat het marktaandeel van plantaardige kaasalternatieven in 2035 beperkt zal blijven tot 2,3 procent.

Raming

Overigens benadrukken Duijndam en haar collega Richard Scheper dat de 20,3 miljard kilo aan potentiëel exportvolume een raming is. Hoe het daadwerkelijk gaat lopen, hangt af van diverse factoren.

Scheper: „Als de melkprijs aanhoudend boven de 40 eurocent per kilo blijft, dan heb je kans dat andere belangrijke exportregio's zoals de VS en Nieuw-Zeeland ook meer gaan produceren en exporteren. En het kan ook nog omslaan naar de andere kant: dat inkopers de zuivel te duur gaan vinden, en de hand op de knip houden. Want de prijzen zijn nu wel heel hoog.”

Voor de komende zes maanden staan de signalen voor de melkmarkt echter op groen. Nederland, Duitsland en Frankrijk – samen goed voor zo'n 45 procent van de Europese melkproductie – produceren momenteel minder melk dan vorig jaar. Ook Ierland is inmiddels ruim over z'n seizoenspiek heen, zegt Scheper. „Alles bij elkaar is dat positief voor de melkprijs.”

En dat is maar goed ook. „De melkprijs is wel hoog nu, maar die hoge prijs hebben melkveehouders ook wel nodig”, volgens Scheper. „Het gaat immers om de marge, en de kosten zijn ook hoog momenteel.”