‘Hoe je melkkoeien kreupel kunt melken’

De Oosthof is een Oost-Nederlands samenwerkingsverband tussen Dierenkliniek Hellendoorn, Dierenartsenpraktijk de Hagmolen en Gelre Dierenartsen. Bas Toxopeus ging namens de laatstgenoemde praktijk in op het thema klauwgezondheid. Dit naar aanleiding van de nieuwste onderzoeken die afgelopen zomer werden gepresenteerd op het wereld rundveecongres voor dierenartsen in Lissabon.

Rubber en zand

Toxopeus wees op het belang van rubber en zand. „In een Portugees onderzoek werd een zandbodem vergeleken met een potstal. Het bleek dat de koeien in beide systemen even goede klauwen hadden, maar dat de koeien op zand schoner waren en dat er op zand 60 procent minder mastitis was.” Duits onderzoek heeft aangetoond dat op met rubber bekleedde roostervloeren 20 procent meer tochtigheid wordt waargenomen, dan op gewone betonroosters. Toxopeus weersprak dat klauwen op rubber te weinig zouden slijten. „Rubber voorkomt dat klauwen een afwijkende vorm krijgen en leidt tot minder zoolbloedingen. Koeien die op rubber lopen, glijden bovendien minder vaak uit en bewegen beter, met name kreupele koeien.”

Bedgeheimen

Uit Amerikaans onderzoek bleek dat vaarzen gedurende de hele lactatie relatief weinig liggen. De ligtijd per dag neemt gedurende de lactatie toe en het ligpatroon is belangrijker dan de totale ligtijd. Voorts liggen koeien ’s nachts vier uur langer dan overdag en blijken Jerseys per dag een uur langer te liggen dan Holsteins. De ligtijd wordt verlengd door meer zaagsel of meer zand in de boxen te brengen. En een nat ligbed blijkt funest, de ligtijd wordt er vijf uur door verkort. Opvallend was dat ook een knieboom in de box de ligtijd een half uur korter maakt.

Hardheid klauwen

Wie dacht dat de hardheid van klauwen zaligmakend is, helpt Toxopeus graag uit de droom. „Buffels staan er bekend om dat ze eigenlijk nooit kreupel zijn. Uit onderzoek is echter gebleken dat de klauwen van Holstein-koeien harder zijn dan die van buffels.”

Pensverzuring

Wat betreft het voorkomen van niet-infectieuze aandoeningen had de Amerikaan Rodrigo Bicalho op het congres een interessante theorie. „De theorie dat pensverzuring tot klauwaandoeningen leidt, lijkt wat achterhaald”, aldus Toxopeus. „Bicalho’s theorie is dat beschadiging van het schokdempende systeem in de klauw bij schokken leidt tot vorming van hoorn met laesies; zoolzweren en witte lijn defecten zijn het resultaat.” Volgens de dierenarts is er een verband tussen de dikte van het digitale vetkussen van de klauw, kreupelheid en de conditiescore. De variatie in de dikte van het vetkussen blijkt groot: 0,3 tot 2 centimeter. Bij de start van de lactatie van vaarzen blijkt de variatie al groot.

Vetkussen

Het blijkt dat koeien met klauwlaesies een significant dunner vetkussen hebben. Volgens onderzoek hebben koeien die afkalven met een lage conditiescore 9,4 keer meer kans op kreupelheid dan koeien met een goede conditiescore. Koeien die te mager de droogstand in gaan, hebben een 7 keer grotere kans op kreupelheid na afkalven. Het digitale vetkussen is op vier maanden in lactatie het dunst, het stadium waarin de meeste zoolzweren voorkomen. Het blijkt dat een hoge productie een risicofactor vormt wat betreft kreupelheid. Koeien die kreupel worden hebben tot dat moment een 3 kilo hogere productie dan koeien die niet kreupel worden.

Demping

„De koeienklauw is gebaat bij goede demping en wij moeten daarbij helpen door het digitale vetkussen zo veel mogelijk intact te houden”, stelt Toxopeus. „Helpen dempen door een zachte boxbedekking en vloer. Daarnaast rust stimuleren door goede boxen, voldoende vreetplaatsen en korte wachttijden.” De dierenarts noemt het regelmatig scoren van de conditie dan ook zeer nuttig. „Het in conditie blijven tijdens de lactatie is nog belangrijker dan we al dachten.”