'Schoon schip maken na breuk met Van Maanen'

Jeroen van Maanen staat bekend als een boerenvoorman die geen blad voor de mond neemt. Hij was eerder actief als woordvoerder en bestuurslid van de Farmers Defence Force. Eind mei vorig jaar vertrok hij bij die organisatie, na het uiteenklappen van het Landbouwcollectief.

Van Maanen werd vervolgens benaderd door de Nederlandse Melkveehouders Vakbond. Voorzitter Harm Wiegersma was na twee bestuurstermijnen aftredend, per 1 september 2021, en de NMV was op zoek naar een nieuwe voorman die de kar kon trekken. Zo werd Van Maanen het dagelijks bestuur binnengehaald, als vice-voorzitter en beoogd opvolger van Wiegersma.

Geschoffeerd

Maar hoewel de zes leden van het dagelijks bestuur het inhoudelijk over nagenoeg alle zaken volstrekt eens waren, bleek het op persoonlijk vlak minder goed te klikken onderling. „Het had te maken met persoonlijke omgangsvormen; hij heeft een aantal mensen gewoon geschoffeerd”, stelt Wiegersma.

De beoogde nieuwe voorzitter kreeg allengs meer bestuursleden tegenover zich. Op het laatst had hij alleen nog Bertus Doppenberg aan zijn zijde, die hem steunde in de kandidatuur als voorzitter. Voor Van Maanen reden om per 11 augustus de handdoek in de ring te gooien. Gisteren, op de algemene ledenvergadering in Nieuwegein, werd zijn aftreden officieel.

'Te weinig daadkracht'

„Ik ben opgestapt omdat er te weinig leiderschap en te weinig daadkracht was in het dagelijks bestuur”, zegt Van Maanen. „Ik ben nou eenmaal wie en hoe ik ben; ik bén mondig, ik wil snel doorpakken, ik ben ook ongeduldig. Dat zijn kwaliteiten waarvan ik weet dat boeren dat waarderen, maar in een bestuur maakt het dat er niet makkelijker op”, erkent hij. „Je wordt in zo'n bestuur ook maar bij mekaar geflikkerd, soms gaat dat goed en soms gaat het niet. Dan moet je op een gegeven moment de conclusie trekken: dit wordt 'm niet, en weer dóór.”

Van Maanen erkent dat hij soms wat kort door de bocht gaat. „Dat is enerzijds een van m'n kernkwaliteiten, maar als je te lang in een negatief vaarwater zit, gaat het op een gegeven moment tegen je werken. Dan wordt diezelfde kwaliteit je valkuil en dan ga je té kort door de bocht.”

'Stikgoeie vent, maar niet van de voorgrond'

Vooral het laaste jaar, met alle stikstofperikelen, wilde Van Maanen (gesteund door Doppenberg) harder doorpakken dan de rest van het dagelijks bestuur. Van Maanen noemt Harm Wiegersma 'een stikgoeie vent', „maar hij is niet van de voorgrond. Hij is ook voorzitter geworden omdat niemand anders het wilde doen. De eerste vijf jaar kon Harm redelijk in de luwte opereren, dat paste wel bij hem. Maar sinds alle trekkerprotesten raakte alles in een keer in een tien keer hogere versnelling, dat kon hij niet bijbenen.”

„Het laatste half jaar is er geen flikker gedaan”, vervolgt Van Maanen. „Ik heb het gevoel dat we buiten de wedstrijd stonden. Kijk, inhoudelijk waren we het wel met elkaar eens, het zat puur vast op de vorm. Dan ontstaat er een wig, en dan werken de persoonlijkheden in zo'n bestuur niet meer complementair. Ik kon bij de NMV alleen nog passief op m'n handen zitten, en daar ben ik het type niet voor.”

Harm Wiegersma: „Je kunt als boerenorganisatie niet elke keer met trekkers de weg op vliegen. Begrijp me goed, wij schuwen het protest ook niet. Er is geen actie waar wij niet aan hebben meegedaan. Maar dat gaat één keer goed, dat gaat twee keer goed, en daarna gaat het zich tegen je keren. Je moet weten wanner je moet actievoeren, en wanneer je moet onderhandelen. Op dit moment is in politiek Den Haag de formatie gaande. Je kunt dan van alles willen, maar het echte werk gebeurt achter de schermen. Dan moet je dáár aanwezig zijn.”

Zuiverder om schoon schip te maken

Gezien de twee kampen die waren ontstaan in het dagelijks bestuur van de NMV, hadden de leden een gentleman's agreement gemaakt: we stappen allemaal tegelijk op tijdens de ALV. Wiegersma was al aftredend, en ook Van Maanen was al eerder vertrokken. „Niettemin vonden we het zuiverder om schoon schip te maken”, zegt Wiegersma. „Ook naar de rest van de leden toe en naar het landelijk bestuur. Daar zitten ook mensen vanuit beide kampen.”

Aan het landelijk bestuur nu de schone taak om een nieuwe voorzitter te zoeken, die kan rekenen op een breed draagvlak, en die de hele NMV-achterban weer kan verenigen. Het moet vooral iemand zijn die goed thuis is in de Haagse wereld, zegt Wiegersma. Iemand die weet hoe hij deuren kan openen, ook van de politieke achterkamertjes.

Over eigen schaduw heen stappen

Van Maanen hoopt van harte dat de vakbond zich weer kan herpakken. Zowel Van Maanen als Wiegersma zijn het erover eens dat het nu heel belangrijk is dat alle organisaties in de melkveehouderij de verbinding zoeken, gezien alles wat er op de sector af komt. Dat het gezamenlijke doel nu even belangrijker is dan het profileren van de eigen organisatie. „We moeten over onze eigen schaduw heen stappen", onderschrijven beide boerenvoormannen.

En wat gaat Van Maanen nu doen? „Koeien melken!”, lacht hij. „Maar ik weet ook: als ik veertien dagen onder dat golfplaten dak heb staan melken, dan gaat het toch weer jeuken. Dan wil ik weer ergens aan de slag.”