Column: Niet vreemd dat boeren alleen de landbouwmedia vertrouwen
Joris Veerbeek, onderzoeker bij de Utrecht Data School (Universiteit Utrecht) onderzocht hoe tijdens de start van de boerenprotesten (mis)informatie zich via de online boerenkanalen verspreidde. Welke bronnen worden onder boeren gedeeld en vertrouwd? En welke juist niet?
Uit dit onderzoek komt sterk naar voren dat de landelijke media weinig vertrouwen genieten onder de protesterende boeren. De landbouwmedia worden het meest vertrouwd, waarbij alle uitgaven van Agrio Uitgeverij het bijzonder goed doen. Ons varkensvakblad Pig Business wordt door 81 procent van de protesterende boeren vertrouwd en de regionale kranten Veldpost en Vee & Gewas genieten respectievelijk 77 en 67 procent vertrouwen. Boerderij wordt door 65 procent vertrouwd en De Stentor mag rekenen op een score van 57 procent. AD, NOS en NU.nl scoren redelijke slecht, met respectievelijk 24, 32 en 33 procen vertrouwen.
Hoewel het niet direct door de journalisten van De Groene Amsterdammer geschreven wordt, wordt wel de indruk gewekt dat de landbouwmedia - en zeker de uitgaven van Agrio Uitgeverij - aan subjectieve berichtgeving doen. En wellicht als ‘fake news’ kunnen worden afgedaan. Een citaat uit het artikel: ‘…Pig Business is een titel van uitgeverij Agrio die tien verschillende vakbladen en nieuwsbrieven omvat, waaronder Veld-post.nl, Melkvee.nl en Pluimveeweb.nl. Dat deze websites het meest vertrouwd worden door FDF-leden komt wellicht doordat ze vaak een podium geven aan protesterende boeren en in hun verslaggeving de commerciële belangen van agrariërs zwaarder laten wegen dan de klimaat- of milieuproblematiek…’
'Wij van WC-eend journalistiek'
Als rasechte journalist - ik ben opgeleid door zeer bekwame journalisten die objectiviteit de grootste deugd van een journalist vonden – steekt het natuurlijk dat een hoogaangeschreven tijdschrift als De Groene Amsterdammer zoiets schrijft zonder even te bellen met de redactie. Net als ik hebben ook de andere leden van de Agrio-redactie objectiviteit en onafhankelijkheid hoog in het vaandel. En bij elke redactionele nieuweling wordt die journalistieke deugd erin gehamerd.
Maar goed, als landbouwjournalist krijg je regelmatig de reactie dat je ‘Wij van WC-eend'-journalistiek bedrijft. Onze huid is inmiddels dik geworden. Maar we kijken nog steeds recht in de spiegel. Uiteraard schrijven we vanuit het boerenperspectief. Wat is belangrijk voor de boer? Wat moet hij of zij weten?
Maar daarbij onthouden wij hen ook niet van het ‘slechte’ nieuws. Met grote regelmaat interviewen wij de criticasters van de landbouw. Want boeren moeten die meningen ook horen. Boeren moeten weten wat er in maatschappij speelt. Boeren moeten weten wat er verkeerd gaat, en waar het beter kan.
Ook Agrio houdt de boer met grote regelmaat een spiegel voor. Maar de teneur van de artikelen is nooit anti-boer. We schrijven - naar ons beste vermogen en integriteit - altijd de waarheid. Alleen druist die waarheid soms in tegen de algemene consensus en retoriek, omdat we zo veel meer kennis en inzicht hebben dan algemene journalisten die af en toe een landbouwverhaaltje schrijven. Wij kennen de wetenschappers. De rapporten. De discussies. We kunnen onderzoeken interpreteren en in een ander daglicht zetten. En juist dat is zeer waardevol voor boeren. Het maakt hierbij niet uit of Agrio dat doet, of Boerderij of Nieuwe Oogst.
Hoe betrouwbaar en objectief zijn de landelijke media?
Blijkens het onderzoek vertrouwen protesterende boeren - niet alleen de op de barricaden klimmende FDF-leden, maar in principe de meerderheid van de boeren - dus vooral de landbouwmedia. Maar zowel de onderzoeker als de schrijvers van het artikel in de Groene Amsterdammer gaan voorbij aan de vraag waaróm dat zo is. Hoe betrouwbaar en objectief zijn de landelijke media in hun berichtgeving over de landbouw?
Die kwalitatieve vraag wordt niet eens gesteld; laat staan onderzocht of beantwoord. Dat is ook niet vreemd. Er heerst bij de landelijke media (en dus ook bij de Groene Amsterdammer) immers een zekere arrogantie. Zíj hebben de waarheid in pacht en hoeven zichzelf niet te spiegelen. Helaas wordt zelden verder gekeken dan wat de anti-landbouworganisaties aan persberichten publiceren. Dat past namelijk prima in het huidige tijdsbeeld van vervuilende en stinkende boeren, of binnen het ‘woke’ gevoel: de politieke correctheid die mensen met een andere mening diskwalificeert en ridiculiseert.
Daarom krijgen klimaatcriticasters als Marcel Crok nauwelijks aandacht in de reguliere media. Het lef om een ander geluid te laten horen dan het ‘woke’ geluid, ontbreekt. De motivatie om eens serieus en dieper in de landbouwmaterie te duiken, ontbreekt. Wie van de landelijke journalisten begrijpt Jaap Hanekamp met zijn uitleg over stikstof of kritische depositiewaarden? Wie van hen heeft ooit gehoord van Frank Mitloehner met zijn verhaal over de biogene koolstofcyclus en heeft dit ook daadwerkelijk begrepen?
Onlangs werd er een burgeronderzoek gehouden door de pluimveehoudersvakbond NVP en de producentenorganisatie voor de varkenshouderij POV onder tweeduizend burgers. De uitkomst was superpositief. Een ruime meerderheid van de Nederlandse burgers - 70 procent! - staat pal achter de varkenshouderij en de pluimveesector. Van de respondenten zegt 95 procent vlees te eten, en 86 procent consumeert varkensvlees.
Wat publiceren de landelijke media over dit onderzoek? Geen woord. Maar Wakker Dier of Greenpeace hoeft maar iets te roepen en het staat op de voorpagina. Het wordt voor zoete koek aangenomen en kritiekloos gepubliceerd.
Landelijke media heeft mede bijgedragen aan het ontstaan van het boerenprotest
Nee, dat de protesterende boeren de landelijke media niet meer vertrouwen, vind ik volstrekt logisch. Ik heb zoveel kennis omtrent zoveel landbouwzaken dat ik artikelen in de landelijke media veelal tenenkrommend zit te lezen. Vaak artikelen zonder hoor- en wederhoor en ook de toonzetting spreekt (nadelige) boekdelen over de landbouw.
Daarbij verbaas ik mij ook over hoeveel ruimte sommige mensen krijgen die een eenzijdige en niet onderbouwde mening mogen ventileren, of waarbij nooit een kritische vraag gesteld wordt. Ik durf hier dan ook te beweren dat de landelijke media, door de negatieve framing van de boer, mede hebben bijgedragen aan het ontstaan van het boerenprotest.
Het is dus niet alleen de politiek die - door een gebrek aan kennis - een houtje-touwtje-beleid voert, wat geleid heeft tot de boerenopstand. De media zijn hier mede debet aan.
Gelukkig zijn er in de landelijke media een paar positieve uitzonderingen. Zo poogt Edwin Timmer van De Telegraaf telkens objectief naar landbouwzaken te kijken. Dat doet ook Lukas van der Storm; voormalig verslaggever van het Eindhovens Dagblad en thans werkzaam bij Trouw. En met regelmaat kan ik ook instemmend knikken bij interviews op Radio1 van de NPO. Chapeau.
Landbouwmedia enige media die het kaf van het koren kunnen scheiden
Voor ons als uitgeverij van landbouwmedia zijn de cijfers van de Utrecht Data School mooi om te lezen. Klaarblijkelijke vertrouwt de boer ons en dat is een compliment waar we echt blij van worden. Maar we zullen onafhankelijk en objectief blijven schrijven en met regelmaat de boeren ook de spiegel voorhouden.
Ons streven is en blijft om te allen tijde zo waarheidsgetrouw mogelijk te schrijven. We blijven kritisch kijken naar alle rapporten, onderzoeken, meningen en visies. De agrarisch journalisten zijn op dit moment de enigen die daadwerkelijk op onderzoek uit gaan om het kaf van het koren kunnen scheiden. Zij voorzien de boer van relevante en realistische informatie. Daar kunnen de landelijke media nog lering uit trekken. Want inmiddels is bij mij de vraag opgeborreld: als de berichtgeving van de landelijke media over de landbouw al zo ondermaats is; hoe betrouwbaar is dan hun berichtgeving over alle ándere belangrijke onderwerpen?
