Hittestress gaat ten koste van melkgift, weerstand en vruchtbaarheid

Thermoneutrale zone

Er wordt gesproken over een thermoneutrale zone wanneer, in dit geval, een koe geen extra energie hoeft te verbruiken om zichzelf op te warmen, dan wel af te koelen. De daadwerkelijke onder- en bovengrens van deze thermoneutrale zone bij koeien varieert licht, kijkende naar de verschillende instituten en organisaties die hier onderzoek naar hebben gedaan. Het is een veilige aanname om de grens van 20 graden en hoger aan te houden. Stijgt de temperatuur boven deze 20 graden dan kan een koe al last krijgen van hittestress.

Wanneer de temperatuur te hoog wordt, gebruikt het dier energie om warmte kwijt te raken, onder meer via ademhaling en zweten. Deze energie kan dus niet meer gebruikt worden voor melkgift of vleesaanzet.

Verschillende factoren van invloed

De exacte boven- en onderwaarde van de thermoneutrale zone is afhankelijk van verschillende factoren. Bij een hoog productieniveau heeft een koe een hogere warmteproductie (mede door een hoger voerniveau) en komt de bovenwaarde lager te liggen. Ook andere factoren zoals relatieve luchtvochtigheid, gezondheidsstatus, type rantsoen en luchtsnelheid hebben effect hierop.

Nadelige effecten

Hittestress en dan met name de fysiologische effecten in het dier zelf kunnen nadelige effecten hebben. Zoals hierboven al aangegeven verbruikt een koe meer energie bij een hoge temperatuur om warmte kwijt te raken. Deze energie wordt niet meer gebruikt voor de melkproductie of vleesaanzet. Dit zijn dus directe productieverliezen. Een duidelijk signaal is ook een verminderde voeropname.

Een ander nadelig effect zit in de naam zelf, stress. Stress brengt verschillende reacties teweeg in het lichaam. (Langdurige) stress kan een nadelig effect hebben op het immuunsysteem en weerstand van het dier. Dit betekent dat het lastiger wordt om eventuele bacteriën of infecties te bestrijden.

Een wellicht wat onderbelicht nadeel van hittestress is het nadelige effect op de darmgezondheid. De darmwand is een natuurlijke barrière om te voorkomen dat onder andere schadelijke stoffen de bloedbaan in kunnen komen. En laat nu net een zeer groot aandeel van het immuunsysteem (oa. afweercellen) gelegen zijn in de darm. Terwijl het bekend is dat ook het immuunsysteem onder druk kan komen te staan ten tijde van hittestress. Ook hier gaat dus energie verloren welke niet naar de (melk)productie kan gaan.

Daarnaast is er vaak ook sprake van een verhoogd risico op pensverzuring. Verder is een verhoogd celgetal een veel gezien gevolg van hittestress. En als laatste, en zeker niet onbelangrijk, een verminderde of verlaagde vruchtbaarheid is ook een vaak gezien gevolg van hittestress.

Aan de buitentemperatuur is natuurlijk niks te doen en het is de verwachting dat de temperaturen alleen nog maar gaan stijgen. Dus het is zaak de focus te leggen op hetgeen wat via het management wèl aangepakt kan worden om de koeien zo optimaal mogelijk te ondersteunen.

Er zijn al langere tijd verschillende producten op de markt die, onder andere middels voeding, ingezet worden om de gevolgen van hittestress te verminderen. Eén daarvan is een gistcultuur. Dit is ook een product dat zeker in de melkveesector al bewezen heeft. De positieve effecten van een gistcultuur zijn zeker aanwezig, maar wel gelimiteerd.

Zoals hierboven kort aangestipt kan een koe verschillende nadelige gevolgen ervaren van hittestress. Het is dan ook logisch dat het niet slechts door één actief bestanddeel ‘op te lossen’ is.

Een brede aanpak

Een product dat nog relatief nieuw is in de Nederlandse markt is Celmanax. Dit product bestaat uit vier componenten;

• Een volledige dosis aan gistcultuur
• Mannose
• Beta-glucanen
• Mannan-oligosacchariden (MOS).

Tijdens de ontwikkeling en productie van dit product is de nadruk gelegd op het zo efficiënt mogelijk splitsen van de functionele componenten in de gistcelwand. Door middel van enzymatische hydrolyse worden onder andere de beta-glucanen en MOS ‘losgeknipt’. Al deze koolhydraten zijn klein van formaat. Hierdoor heeft ieder molecuul dus een relatief groot oppervlak voor bijvoorbeeld aanhechting en is de biobeschikbaarheid voor het dier zeer hoog.

Gistculturen worden natuurlijk al langer ingezet om de dieren te ondersteunen bij hittestress. Ondanks hoge temperaturen blijft de productie op niveau en wordt de (pens)vertering ondersteund. Beta-glucanen ondersteunen en stimuleren het immuunsysteem zodat dit in ‘staat van paraatheid’ komt. MOS en mannose zijn beide componenten waarvan bekend is dat zij ongunstige pathogenen kunnen binden. Daarnaast is het van beta-glucanen bekend dat zij mycotoxines kunnen binden.

Door de inzet van een combinatieproduct hoeft u zich niet slechts op één onderwerp of uitdaging te richten. Ondersteun uw dieren bij de ongemakken bij hoge temperaturen, bevorder een goede pensflora en focus op het behoud van een stabiele pH in de pens met de volledige dosis van de gistcultuur. Ook wordt dit product al succesvol ingezet bij een verhoogd celgetal.

Dus, laat die zomer maar komen!