Andes Lupine veel potentie maar nog niet voor Nederland

Het onderzoeksproject, genaamd LIBBIO (Lupinus mutabilis for Increased Biomass from marginal lands and value for BIOrefineries), wordt dit jaar afgerond na vier jaar onderzoek naar de Andes Lupine, met als doel om de opbrengst en het rendement van dit gewas te maximaliseren. Tijdens het project werd gekeken naar de productie, verwerking en toepassingen van de Andes Lupine.

Het LIBBIO-project is een samenwerking van veertien verschillende organisaties uit acht verschillende EU-landen, gericht op het verbeteren van de opbrengst en rendabiliteit van de Andes Lupine. In het project werkten kennisinstellingen en bedrijven samen. Het project is begonnen op 1 oktober 2016, en liep tot 30 maart 2020. Het project heeft naar schatting 5 miljoen euro gekost. Het doel LIBBIO is om de Andes Lupine op de Europese markt te introduceren voor boer en consument. Een belangrijk resultaat van het project is dat het ras Cotopaxi (een bittere variant van de Andes Lupine) op de Europese rassenlijst is gezet, waardoor Europese boeren dit gewas kunnen gaan telen.

Maatschappelijk debat

Aanleiding van het onderzoek was om een ander gewas te vinden om soja (uit Latijns-Amerika) te vervangen. Maatschappelijk stuit soja uit de Zuid-Amerikaanse landen op weerstand. De weerstand is niet altijd terecht, want er wordt soms behoorlijk eenzijdig en subjectief naar de sojateelt gekeken, zoals in het recent uitgebrachte rapport van het Wereldnatuurfonds. Vanuit het maatschappelijk debat is daarom geprobeerd om minder afhankelijk van de soja-import te worden en dit gewas in Noordwest Europa te telen, maar de opbrengst valt tegen. Per jaar kan in Zuid-Amerika twee tot soms drie keer soja geoogst worden tegen één keer een magere oogst in onze contreien. Desalniettemin kan Andes Lupine (Lupinus mutabilis) een alternatief gewas zijn voor veevoer of grondstof humane consumptieproducten en de politieke agenda van circulaire economie en kringlooplandbouw een gewas geven dat lokaal geteeld kan worden.

Hoger percentage eiwitten

Volgens Rob van Haren is de Andes lupine goed voor de grond, goed voor dieren en goed voor mensen. De teelt en verwerking van de Andes Lupine is vergelijkbaar met die van soja. De Andes Lupine is rijk in eiwit (45 procent) en olie (20 procent). Het bevat een hoger percentage aan eiwitten dan soja. Het kan in een Europees klimaat worden verbouwd, zowel in Noord- als in Zuid-Europa. Europa kan hierdoor minder afhankelijk van soja-import worden. Een concreet voorbeeld hiervan is het project Lupinevarken van Rob van Haren. In dit project is samengewerkt met Annechien ten Have-Mellema, boerin en eigenaar van Hamletz. Annechien verbouwde op eigen grond lupine, waar ze vervolgens haar eigen veevoer voor haar varkens maakte.

Marginale gronden

Het LIBBIO-project is onderverdeeld in zeven werkpakketten. Hieronder valt het ontwikkelen van het optimale proces voor het kweken en telen van de plant. De Andes Lupine kan groeien op minder vruchtbaar land (marginale gronden). Dit maakt het aantrekkelijk voor de agrarische sector. Door varianten van de Andes Lupine te kruisen zijn er nieuwe varianten ontwikkeld die sneller en beter groeit, en meer resistent is tegen ziektes. Ook is binnen het LIBBIO-project onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van producten voor consumenten. De toepassingsmogelijkheden van de Andes Lupine werden samen met bedrijfsleven onderzocht en uitgewerkt. Zo kunnen er voedselproducten, veevoer, huidverzorging, cosmetica en zelfs houtlijm van de Andes Lupine gemaakt worden. De oliën uit de zaden kunnen in voedingsmiddelen zoals margarine worden gebruikt; van de eiwitten kan yoghurt, melk en kaas worden gemaakt. De bitterstoffen (alkaloïden) zijn te gebruiken als natuurlijke bio-afbreekbare insecticiden. De oligosacharide suikers zijn te gebruiken als prebiotica.

Geen officiële opbrengstcijfers

In Nederland is zaadveredelaar VanDinther Semo uit Scheemda nauw betrokken bij het project onder meer het lupinegewas Cotopaxi. Bert-Jan van Dinther: „We hebben een aantal jaren geleden de Andes Lupine ‘geadopteerd en wilden een piketpaaltje slaan naar de toekomst toe. Om een ras te registreren met een opbrengstpotentie van Europa. We hebben echter nog geen officiële opbrengstcijfers. Dat hoeft voor de registratie ook niet, maar we zijn er wel in geslaagd om een stabiel en uniform ras te veredelen en daar een kwekersrecht voor te ontvangen. Voor de Nederlandse akkerbouwers is de Andes Lupine echter nog niet interessant. De opbrengst op het ene perceel dat we ingezaaid hadden, was 2,5 ton. In Portugal lag de opbrengt op 6 ton per hectare. Vooralsnog hoeven volgend jaar en zelfs over vijf jaar nog geen ras te verwachten dat geschikt is voor de Nederlandse groeiomstandigheden. Vergelijk het met maïs. Dat duurde ook nog jaren voordat er een geschikt ras kwam voor Nederland.” Volgens Van Dinther is de opbrengst van ‘neder-soja’ iets hoger, maar heeft de veldboon met een opbrengst van 6,5 ton op de dit moment meer potentie. Voor de toekomst ziet hij echter in de Andes Lupine voor mogelijkheden. „We willen nu ook gewassen voor de zoon van de boer ontwikkelen.”

Opbrengstpotentie

Rob van Haren, bekend van onder meer De Vegetarische Slager, ziet de potentie van de Andes ook heel duidelijk voor zich: „Maar pas bij 4,5 ton wordt het voor Nederland interessant. De opbrengstpotentie is er wel, want in Portugal is al 10 ton per hectare behaald. En de verbeteringen zijn vooral door veredeling, teelttechnieken, zaaidichtheden te verkrijgen.” In tegenstelling tot Van Dinther pakt Van Haren de aardappel als voorbeeld. „De Andes Lupine komt uit min of meer hetzelfde klimaat als de aardappelen. Het past dus in ons klimaat, maar inmiddels zijn er al honderden aardappelrassen, terwijl er van de Andes Lupine nog maar één ras is. De aardappel zorgde voor een de industriële revolutie en ik denk dat de Andes Lupine ook voor een revolutie kan zorgen. Het is namelijk geschikt voor heel veel doeleinden en zit vol groeipotentie.” Voorlopig zal Annechien ten Have met haar lupine-etende Hamletzvarkens, waar ook Van Haren bij betrokken is, de enige varkens houden die groeien op lupine.

Bekijk hier de Youtube video over het project