Superbiest tegen kalverdiaree

„Boeren die diarree bij kalveren accepteren, moeten ’s ochtends eens beter in de spiegel kijken. Je kunt geen bedrijf runnen als je achter de feiten aanloopt. Diarree bij tien procent van je kalveren is de grens. Meer is niet normaal.” De mening van de dierenarts is duidelijk, kalverdiaree verdient meer aandacht.

Het Veterinair Centrum organiseerde vorige week een bijeenkomst over dit onderwerp. Groot Nibbelink heeft zelf ervaren dat de aanpak soms gemakkelijker is gezegd dan gedaan. Boeren weten wel hoe het hoort -afkalfmanagement, biestverstrekking en hygiëne- maar ze komen er niet aan toe of… het helpt gewoon niet.

Theorie en praktijk

In 2008 klopte melkveehouder Arian van Heugten uit Lierop bij Groot Nibbelink aan omdat zo’n 80 procent van zijn kalveren tussen de drie en veertien dagen aan de diarree raakte. Rota- en Coronavirussen bleken de boosdoeners. De hele protocollenkast werd opengetrokken: de biestverstrekking en het afkalfbeleid verbeterden, de iglo’s werden ontsmet en telkens op een schone plek gezet.

Theoretisch zouden de problemen over moeten zijn, maar de praktijk bleek, tot Groot Nibbelinks verbazing, anders. „We wisten van gekkigheid niet meer waar we de iglo’s nog konden plaatsen, het complete erf hebben we gehad.”

Uiteindelijk wezen bloedtesten uit dat de dieren, ondanks goede biestverstrekking, onvoldoende antistoffen kregen. Ze besloten de koeien te vaccineren tegen het Rota- en Coronavirus, dat eveneens helpt tegen de bacterie E.coli. „Met zo’n vijftien euro per enting, nog los van het uurtarief van de dierenarts, is het knap duur”, vertelt veehouder Van Heugten. „Daar begin je niet zomaar aan. Maar alles wat we konden doen, hadden we gedaan.”

Diareeverwekkers

Begin september werden de eerste droge koeien zes weken voor het afkalven geënt. „Half oktober vertoonden de jongste kalveren, gevoerd met de ‘superbiest’, amper nog diarree”, vertelt Van Heugten. „En toen ze na zo’n zeven dagen over gingen op de drinkautomaat kwam vrijwel geen terugval meer voor.”

Niet vreemd, vindt zijn dierenarts. „Met E.coli en Rota-Corona begint de ellende vaak, het zijn de eerste diarreeverwekkers. Zijn de kalveren daardoor eenmaal aangetast, dan krijgen Cryptosporidium, Clostridium en Coddiciose meer kans en blijft de diarree maar terugkomen.”

Op dit moment raakt minder dan vijf procent van zijn kalveren nog dun op de mest, vertelt Van Heugten. Naast de enting behandelt hij ze standaard met Halocur tegen Crypto, de diarreeveroorzaker die naast E.coli en Rota-Corona af en toe de kop op stak. Bijwerkingen van de enting bij de koeien heeft de veehouder amper gezien. „Heel soms een dikke nek, maar geen ernstige problemen als abortus.”

Beginnen bij de basis

Intussen zet 15 procent van de veehouders bij VC Someren de vaccinatie in. Ook bij hen zijn geen negatieve ervaringen bekend, vertelt Groot Nibbelink. Toch is de praktijk geen voorstander van zomaar enten. „Je moet beginnen bij de basis, enten terwijl je hokjes smerig zijn, is onzin. Pas als beter management niet helpt, als is aangetoond dat E.coli of Rota-Corona het probleem is en dat de kalveren te weinig antistoffen binnen krijgen, is de vaccinatie een uitkomst.”

De enting, die iedere lactatie opnieuw moet worden uitgevoerd, is prijzig, beaamt hij. „Maar vergeet niet dat diarree snel leidt tot meer arbeid, groeiachterstanden, langer aanhouden, minder opbrengst bij de handelaar, latere inseminatie en minder melk. Bovendien kan enten zorgen voor minder antibioticagebruik. Ik zie veel veehouders naar antibiotica grijpen bij diarree terwijl er geen sprake is van een bacteriële oorzaak.”

Daarom zou, enting of niet, niet alleen preventie maar ook behandeling van dunne mest meer aandacht moeten krijgen, vindt Groot Nibbelink. „Helaas wordt veel aan diarree verdiend door producenten van allerlei poedertjes en mixjes. Kijk wat je koopt: elektrolyten moeten rehydrateren, verzuring corrigeren en energietekort voorkomen. Een goede elektrolyt moet 60 tot 80 mmol SID, de hoeveelheid basische stof, per liter vloeistof bevatten. Ook de toediening gaat vaak verkeerd. Niet alle electrolyten zijn geschikt om door de melk te kloppen; ze verstoren de stremming in de lebmaag. Je moet het apart voeren en de melk één dag weghalen om de darmen tot rust te laten komen.”

Denk niet dat wie vaccineert zulke behandelprotocollen niet meer nodig heeft, waarschuwt de veearts. „Enten voor superbiest betekent niet dat je nooit meer kalveren hebt met dunne mest. Maar Coli en Rota-Corona aanpakken voorkomt veel en verlaagt de kans op latere vormen van diarree, is onze ervaring.”

Oorzaken kalverdiarree

Uit mestmonsters blijkt, aldus de GD, dat Cryptosporidium Parvum met 13 procent de grootste kalverdiarreeveroorzaker is. In 12 procent van de monsters wordt Rotavirus gevonden en in 8 procent blijkt het Coronavirus de boosdoener. Bij 20 procent van de monsters wordt zowel Rota of Corona als Crypto aangetroffen, een combinatie die ook veel wordt gevonden bij kalveren die voor sectie worden aangeboden. Nog eens 12 procent van de diarree wordt veroorzaakt door E. coli. De overige 35 procent is ontstaan door diverse oorzaken als voedingsfouten, BVD of coccidiose