Nederlandse melkput vaak slecht verlicht

Een betere verlichting in de melkstal is de volgende stap naar de perfecte melkveehouderij. In Amerika heeft men onderzoek gedaan naar de verlichting op melkveehouderijen en het blijkt dat in dit land de meest belangrijke werkplek voor boeren te donker is.

De waarden van een goed belichte melkstal liggen volgens een Amerikaanse onderzoek op20 footcandles (215 lux) en onder het uier50 footcandles (538). De melkstal, met name in de put, moet de verlichting van een kantoor hebben. Een melkveehouder moet goed kunnen zien wat hij doet. Het overgrote deel van de melkstallen in Amerika voldoet echter niet aan die eisen.

In Nederland is de situatie volgens Vetvice dierenarts Jan Hulsen niet veel anders: „Ik heb al veel melkstallen gezien. In Amerika, Duitsland, Canada en Nederland. En ik schrok van het aantal donkere melkstallen. Slechte verlichting is eerder regel dan uitzondering.”

Beter werken

Goede verlichting verbetert volgens de dierenarts de kwaliteit van het melkproces. Hulsen: „Je kunt beter voorbehandelen, mastitis eerder herkennen en het melkstel beter aansluiten. Bovenal kan er schoner worden gewerkt. Licht heeft daarnaast ook een sterke uitwerking op de gemoedstoestand van een persoon. Bij veel licht, zal de melkveehouder zich veel prettiger voelen.”

„Hij kan zich beter concentreren en elke koe scherp in de gaten houden. Dat komt natuurlijk het melken ten goede. De koe zelf wordt niet echt beïnvloed door meer licht. Wel heeft de koe bij een goede verlichting beter zicht en zal ze gemakkelijker de melkstal binnenlopen. Dat melkveehouders een prettige stal belangrijk vinden, blijkt uit de grote interesse voor de carrouselstal.”

„Deze stal is ruim en licht. Een plek waar de boer lekker kan werken. Gezien de laatste trend dat melkveehouders steeds meer met personeel gaan werken, is een goed verlichte melkstal ook belangrijk. Je wilt je personeel niet in een donker gat laten werken.”

Vervangen

Verbeteren van de lichtsituatie in de melkstal kan eenvoudigweg het vervangen van de TL-buizen betekenen. TL-buizen zijn namelijk voorzien van een garantie voor het aantal uren lichtopbrengst. Daarna neemt de lichtintensiteit af. Het is volgens Hulsen daarom belangrijk om geen tweede hands TL-lampen te kopen, want die hebben vaak te lang gebrand.

„Een melkveehouder moet op de kalender noteren wanner hij de TL-lampen moet vervangen. Wie een stal heeft met donkere muren, vloeren en plafond kan ook besluiten deze een lichte of witte kleur te geven. Het licht van de TL wordt door de muren en plafond gereflecteerd, waardoor de stal lichter wordt.”

„Om meer licht in de stal te krijgen, kan een melkveehouder ook een muur vervangen door een glazen wand. Dat gebeurt regelmatig in landen met grote melkstallen, waar men 24-uur per dag melkt. Voor Nederland kan dat betekenen dat een melkveehouder per jaar zo’n vijf maanden minder kunstlicht in zijn melkstal hoeft te gebruiken.”

Of de melkveehouder het effect van een goed belichte melkstal terug ziet in de resultaten van het bedrijf, kan Hulsen niet zeggen. Er is geen specifiek onderzoek naar gedaan. Uit andere sectoren blijkt echter wel dat een goede verlichting de prestatie verbetert. „Investeren in de werkplek en arbeidsomstandigheden loon altijd. Maar de relatie is in de melkstal is nooit aangetoond”, aldus Jan Hulsen.

Fluorescentielamp

In een Amerikaans onderzoek van de universiteit van Minnesota en het landbouwministerie wordt geadviseerd om in de hele melkstal waterdichte fluorescentielampen te gebruiken om een lichtopbrengst van 215 lux in de hele stal te krijgen en 538 lux in de put. De lichtcijfers zijn volgens de universiteit belangrijk voor een goede werkomgeving.

De fluorescentielampen zijn door natuurlijke lichtkleur goed geschikt voor het specifieke werk in de melkstal en hebben een levensduur van 15.000 tot 20.000 uren. De verhouding tussen de afstand van de lampen onderling en de montagehoogte bepaalt in hoeverre het licht gelijkmatige lichtintensiteit heeft. Hoe beter de uniformiteit, hoe beter de werkplek verlicht is en juist in een intensieve werkplek zoals de melkput is dit van belang.

De verhouding tussen hoogte en onderlinge afstand is 1 op 1 voor de hele melkstal en 1,8 op 1 of meer voor de melkput. De meeste fluorescentielampen hebben één refractor (diffuse lens). Deze werken goed voor de algemene lichtomstandigheden, maar ze richten hun licht niet recht naar beneden. Hoe hoger de lampen hangen, hoe minder licht er in de melkput schijnt.

Om 400 lux in de melkput te krijgen, moeten de lampen tussen de 2,10 en3 meterboven de melkputvloer hangen. In de meeste moderne stallen, die een plafondhoogte tussen 3,5 tot5 meterhebben, zullen de lampen dus lager gehangen moeten worden.

Winterdepressie

Volgens de firma Micolight in Warnsveld, die speciale fluorescentielampen verkoopt, kan een melkveehouder voor hoogfrequentie (HF)-lampen een energie-subsidie krijgen bij vervanging van de huidige lampen. De HF lampen besparen namelijk energie. Door de natuurgetrouwe kleurweergave van de lampen verbetert de waarneming.

De HF-lampen zijn goed toepasbaar in de melkput, dankzij de combinatie van een goed verlichte werkplek en natuurlijk licht met daarin UV-A en UV-B straling. Dat zorgt ervoor dat een melkveehouder zich minder vermoeid voelt, waardoor hij nauwkeuriger kan werken. „De winterdepressie verdwijnt uit de melkstal”, aldus de firma.