Dikke hakken verleden tijd

De 15 melkveehouders die in Nederweert aan de start verschijnen, zijn geïnteresseerd in een alternatief voor hun huidige boxbedekking. „De Dunlopband die ik nu heb, wordt dun en glad na 18 jaar”, zegt een van de deelnemers aan de Boer on Tour. Een ander is bezig met nieuwbouw en denkt over matrassen. Weer een ander voegt kalk toe aan compost om het celgetal naar beneden te krijgen.

Ruud Hamans van Arvalis: „Koeien worden ouder door huisvesting met diepstrooisel.” Al met al genoeg ideeën om een dag aan te besteden. Hamans wil vandaag ook best over boxkeuze discussiëren, maar gezien het programma vraagt hij de deelnemers te concentreren op de voors en tegens van het strooisel.

Zand

Hans Rikken boert in Meijel, een Limburgs dorp op de grens met Brabant. In zijn boxen met zand liggen de koeien volgens hem mooi recht. Kosten van het zand: 0,2 cent per100 kgmelk. Als de muziek in de stal even minder hard staat, vertelt Rikken dat hij tevreden is over de gezondheid van de koeien: „Het celgetal zit ergens tussen 80 en90.”De aanwezige boeren knikken instemmend: „Het zand ziet er prachtig schoon uit, net als de koeien.”

Het zand wordt met een zij-kiep-bak in de boxen gestort en met de hand geëgaliseerd. „Deze klus keert eens per drie weken terug”, zegt Rikken. Mest en melk verwijdert hij dagelijks uit het zand. „Maar zeik in zand? Zand erover”, knipoogt hij naar het gezelschap. Rikken noemt als voordelen dat er geen bacteriegroei mogelijk is in zand en dat het zacht is als ligbed. „En geen dikke hakken”, zegt hij.

De geïnteresseerde melkveehouders schrikken van de nadelen. „Zand komt in de mestput en vraagt om extra maatregelen.” Rikken vertelt dat, hoezeer hij ook te spreken is over het zand, er in de nieuwbouw géén zand komt. „Maar dat heeft te maken met het te kleine bouwblok voor extra mestopslag.”

Paardenmest

De koeien in de stal van Ralph Engelen in het Limburgse Grashoek hebben aan ruimte geen gebrek. De paardenmest met krullen die hij in de boxen heeft, is geen erg constant product, maar het bevalt de melkveehouder prima.

De koeien zien er goed uit, en het paardenstrooisel plakt niet aan de koe. Het geometrisch celgetal is 250. „Mastitis is nog wel een probleem, maar dat was bij zand in de box ook niet noemenswaardig beter”, verklaren enkele boeren. „Door de smalle boxen is er weinig bevuiling”, zegt de ondernemer. Geen dikke hakken is een ander voordeel. Een nadeel is volgens Engelen dat soms spenen zijn beschadigd door broei.

Deelnemer Willie Peters verbaast zich over het niet teruglopen van de mastitis door gebruik van diepstrooisel. „Ik heb nu matten en oriënteer me op een alternatief. Maar ik weet het nog niet, ook niet na het zien van deze twee stallen”, peinst hij.

Stro

„De mest haal ik nooit uit de boxen”, zegt Jan van der Staak in Ysselsteyn. „Sterker nog, in het begin plak ik de mest met stro voorin de box, want daar krijgen ze geen uierontsteking!” Van der Staak heeft geen problemen met stro in de put; het verteert. Onderaan de rails beweegt de stroverdeler zich door de stal. „Eén keer in twee dagen strooi ik stro bij; in de boxen dwarrelen minieme plukjes stro naar beneden. De koeien verdelen het zelf over de box.”

Ligcomfort noemt Van der Staak als grootste voordeel van het stro. Zelf vindt hij de koeien niet helemaal schoon, maar het gros van de geïnteresseerde melkveehouders vindt de koeien wel schoon. „Ik heb niet meer mastitis door de melkrobot en/of het stro.” De boeren mompelen ‘dus ook niet minder’.

Jan Bloemen heeft een verouderde stal, dus als zijn zoon hem opvolgt, zal hij wat moeten. „Drie van de vier bedrijven had ik al eens gezien, maar hiervan wordt een mens niet dommer. Het is winters en nat, dus een mooie gelegenheid om uit te gaan.”

Mark van den Broek van de Melkvee Academie: „Na enkele jaren ervaring van de boer met de nieuwe stal, krijg je ook een eerlijker verhaal. Je bent met een kleine groep en hebt tijd om alles te vragen.” Bloemen is gecharmeerd van het zand, voor het lekker liggen van de koeien, maar de mestverwerking ervan lijkt hem lastig.

Compost

Deelnemer Twan Linssen is tevens de laatste gastheer. In Beegden bij Roermond heeft hij van bestaande boxen diepstrooiselboxen gemaakt. De opgehoogde boxen zitten vol met compost van groente-, fruit- en tuinafval. „De koeien zien er goed uit”, zeggen de boeren, maar verder zien ze gemiddeld best veel nadelen. Linssen: „Het is jammer dat de boxen zo hoog zijn, de instap is geen punt, maar uitstappen kan moeilijk zijn.”

Met de mest heeft Linssen geen probleem, hij heeft geen dikke hakken en sinds de melkrobot en de compost ook niet veel mastitis, op een paar extremen na. Van broei in de box is geen sprake. Linssen roemt ligcomfort en prijs van het strooisel.

Arjan van den Akker heeft zaagsel waar zijn honderd koeien in liggen. Hij wil graag koeien die lang meegaan en dacht, tot voor vandaag, over matten als hij ooit aan nieuwbouw begint. „Maar nu weet ik het helemáál niet meer”, roept hij vertwijfeld. „Over matten is vandaag niemand enthousiast, dat is dus ook niet alles”, zegt Van den Akker uit Heeswijk-Dinther.

Conclusies

De opvolgers Mark van Erp en ‘agrarisch ondernemer’ Joop Theunissen hebben respectievelijk stro, zaagsel en kalk, en matrassen. Van Erp is vanwege de hoge prijs van de strooisels op zoek naar een alternatief. Theunissen heeft matrassen en ziet het zand wel zitten, maar de mestverwerking is daarbij een groot obstakel. De paardenmest lijkt hem ook aardig, maar de warme spenen die Ralph Engelen acceptabel vindt, vindt Theunissen niet goed.

Pierre Janssen boert in Brabant, biologisch, met 160 koeien. Hij houdt niet van luxe en kijkt vandaag naar een goedkopere huisvesting dan het dure stro dat hij gebruikt. Na vandaag weet hij dat hij ook wel weer voor stro gaat, maar dan gestrooid zoals met de verdeler van Van der Staak.

Een gebruikelijke conclusie die Ruud Hamans van Arvalis trekt, is dat meer boeren met meer vragen vertrekken dan waarmee ze kwamen. Stro lijkt de meeste boeren na vandaag het meest aan te spreken. „Ik weet het echt niet meer, maar ik zien blij dak het allemoal gezien het”, zegt Van den Akker.

Boer on Tour

Binnen het het project ‘Duurzaam en Innovatief Ondernemen in Limburg’ dat Arvalis heeft gestart, bezoeken ondernemers diverse bedrijven: de Boer on Tour. Deze Tour voert Arvalis met ondersteuning van de Melkvee Academie uit in opdracht van de Provincie Limburg en LLTB ter stimulering van duurzame ontwikkeling van de melkveehouderij.

Het thema van deze Boer on Tour is diepstrooiselboxen. Boeren en andere experts bezoeken vier bedrijven met verschillende diepstrooiselboxen. De reis wordt afgesloten met een gesprek in de bus over mogelijke vervolgstappen die de deelnemers kunnen nemen. Er komt een door de academie georganiseerd netwerk waarin huisvestingsplannen worden gemaakt voor Stallen van de Toekomst.