Tochtdetectie met stappenteller

Op de keukentafel van Jan-Willem en Bernadet Beltman liggen de uitslagen van de eerste drachtigheidsscan sinds de introductie van het Ovalert-systeem. Van de vijftig gecontroleerde dieren bleken er begin november veertig drachtig, een score van tachtig procent. Bij de voorlaatste scan in augustus lag het drachtigheidspercentage nog op 61 procent, toen waren dertig van de 49 gecontroleerde dieren drachtig.

Het is weliswaar nog maar het eerste resultaat, maar Jan-Willem Beltman (41) is er goed over te spreken. „Normaal laten we tijdens het scannen ook meteen de koeien tochtig spuiten die we nog niet tochtig hebben gezien; dat waren er altijd wel een stuk of twaalf. Dit keer hadden we er geen één. Dat heb ik nog nooit meegemaakt.”

Belangrijk hulpmiddel

De maatschap Beltman heeft in het Achterhoekse Lievelde een gemengd bedrijf met 260 melkkoeien, 350 zeugen, 2.600 vleesvarkens en een loonbedrijf. Eind augustus deed bij het melkvee het Ovalert-systeem zijn intrede.

Dit tochtdetectiesysteem met stappentellers verschilt ten opzichte van andere systemen doordat de gegevens rechtstreeks kunnen worden gekoppeld aan de vruchtbaarheidsmanagementdiensten van CRV zoals VeeManager en het stieradviesprogramma SAP. Bovendien wordt niet alleen gesignaleerd dat de koe tochtig is –indien gewenst ook via een sms’je- maar wordt ook het optimale inseminatietijdstip aangegeven.

„Voor ons is het belangrijk om een hulpmiddel te hebben bij de tochtdetectie\", stelt Bernadet. „’s Ochtends als we de koeien naar de carrousel drijven, kijken we natuurlijk wel goed, maar er zijn altijd koeien die je niet ziet. Veel koeien laten ook vooral ‘s nachts de tocht zien; je kunt nu eenmaal niet altijd overal aanwezig zijn.\"

„De Ovalert heeft nooit vrij of vakantie\", vult Jan-Willem aan. „Het is een maatje die altijd met je meekijkt, en die veel dingen voor je regelt. Nu ik een sms’je krijg als een koe tochtig is, loop ik ook minder vaak naar de computer.”

Betrouwbaar systeem

Alle 260 melkkoeien hebben een Nedap-stappenteller om hun voorpoot. Het signaal wordt opgevangen door een kastje met een antenne, die ongeveer zeventig meter bereik heeft, voldoende voor beide stallen van Beltman. Koeien die extra activiteit vertonen, worden doorgegeven aan de managementcomputer.

Vervolgens wordt via het stieradviesprogramma automatisch bepaald met welke stier de koe het beste kan worden geïnsemineerd. Beltman maakt hiervoor elk kwartaal op basis van de bedrijfsinspectie een voorselectie met zes stieren (van diverse KI’s) waar zijn veestapel het meeste baat bij heeft. Hiermee maakt de computer een passende match.

Die stieren heeft Beltman zelf in het vat. De inseminator, die standaard elke ochtend het erf oprijdt, weet nu van tevoren welke koeien met welke stieren moeten worden geïnsemineerd. Mocht het theoretisch een keer voorkomen dat er geen enkele koe hoeft te worden geïnsemineerd, dan weet de inseminator dat hij het adres die dag kan overslaan. Omdat het systeem ook het ideale inseminatietijdstip aangeeft, kan de veehouder ook besluiten om een koe ‘s avonds zelf te insemineren. Zoon Jurgen van achttien pakt het dan graag op.

„Het systeem is heel betrouwbaar, het pikt zeker 95 tot 98 procent van de tochtige koeien eruit\", aldus Beltman. „Behalve wanneer de klauwbekapper net is geweest, want dan zie je bij alle koeien extra activiteit.”

Attentie voor stille tocht

Enig nadeel is volgens de veehouder dat je op die manier dus ook blijft fokken met koeien die slecht tocht laten zien. „Het zou goed zijn om daar een attentie voor te maken, om onderscheid te maken tussen koeien die heel actief en heel stil tochtig zijn.\" Daar zou CRV bij de keuze van stiermoeders ook weer rekening mee kunnen houden, tipt hij.

Een ander punt is dat je (hoogproductieve) koeien ook vroeg tochtig ziet en daardoor wellicht te snel bij de stier doet. „Dan moet je ze al weer droogzetten terwijl ze eigenlijk nog te veel liters geven; dat verhoogt het risico op mastitis.\" Dan maar drie weken wachten met insemineren is niet boer-eigen, volgens Beltman. Bovendien zijn juist die eerste eitjes vitaler omdat ze zijn gerijpt in de droogstand.

Kostprijs drukken

Als de koeien in de wei lopen, kan het kastje de activiteit niet opvangen. Dat zou je kunnen oplossen met een mobiele antenne, oppert de veehouder. Maar ook dan blijven er volgens Beltman nog genoeg uren per dag over voor een accurate tochtdetectie.

Alles afwegende is de Achterhoekse veehouder een groot voorstander van het systeem. Hij verwacht dat binnen een paar jaar alle grote bedrijven hiervan gebruik zullen maken. Het is kostenbesparend, omdat je minder inseminaties nodig hebt per dracht, stelt hij. Ook de tussenkalftijd –nu nog 403 dagen– hoopt Beltman ermee terug te dringen. Bovendien moeten koeien die op tijd en correct worden geïnsemineerd, ook langer op het bedrijf kunnen blijven. „Dit helpt allemaal om de kostprijs te drukken. Dat is belangrijk voor iedereen die in de toekomst boer wil blijven.\"

De prijs van het Ovalert systeem is afhankelijk van het aantal koeien en het meegeleverde dienstenpakket.

De terugverdientijd is ongeveer een jaar, aldus de veehouder, en er zit tien jaar garantie op het systeem. De batterij van de transponders gaat ook zo lang mee; die kleine, vloeistofdichte kastjes zitten met een sterk soort trekbandjes goed vast om de poot. „Je kunt ze alleen met een snoeischaar doorknippen.\"

Voor veehouders die het systeem eens met eigen ogen willen aanschouwen, organiseert CRV Ovalert-praktijkdagen. Op woensdag 30 november kunnen geïnteresseerden tussen 10:00 en 16:00 uur ook terecht bij de maatschap Beltman aan de Eefselerweg12 inLievelde. Om organisatorische redenen graag even aanmelden via de website van CRV.

Kostenindicatie Ovalert

Elk bedrijf heeft een basisset nodig bestaande uit een antenne, een id-controller en een procescontroller. Kosten: 3.465 euro. Een stappenteller kost 76 euro, een pootband 3,20 euro. Hiermee heeft de veehouder een basispakket voor tochtdetectie met sms-alert.

Daarnaast is keuze mogelijk voor een dienstenpakket met alleen dhz of ook k.i. In het uitgebreidste pakket zit de koppeling met VeeManager, SAP, k.i.-inseminatie of dhz-registratie en het scannen. Een abonnement op dit pakket kost per maand 25 euro, plus 2,60 euro per koe of plus 0,99 euro per koe voor dhz. Op zowel de stappentellers als op het uitgebreide pakket geldt nog een kleine staffelkorting, aldus CRV.