Column: De menselijke maat?

Het rapport ‘Ongekend onrecht’ over de kindertoeslagaffaire heeft veel losgemaakt in de maatschappij. Eén van de opvallende conclusies was dat onder andere de menselijke maat ontbrak en dat hierdoor kansarme inwoners van Nederland als fraudeurs werden weggezet en geestelijk geruïneerd. Mede door deze terechte ophef over dit systeem, moest ik toch ook denken aan de invoering van het stelsel van melkveefosfaatrechten in Nederland. Ook hier zijn parallellen te trekken dat de overheid bewust adviezen over uitbreiding van de knelgevallenregeling (met name voor stallenbouwers) naast zich neer heeft gelegd. Daarna is bij veel knelgevallen een soort ‘pingpongspel’ begonnen tussen de minister van LNV en het College van Beroep voor het bedrijfsleven(CBb).

Schrijnende gevallen

De minister geeft aan dat de wettelijke regeling niet voorziet in een knelgevallenregeling voor uitbreiders. Het CBb) verontschuldigt zich dat het slechts het oordeel van de minister toetst. Zo komt niemand toe aan de toets of sprake is van een knelgeval. Het CBb stelt dat zij de wet moet volgen terwijl het ministerie stelt dat ‘dit nu eenmaal de regels zijn’. Dat hierdoor zeer schrijnende gevallen zijn ontstaan, kan iedereen bedenken. Je zal maar met overheidsingrijpen uitgekocht zijn door de provincie voor een Natura 2000-gebied en na verplaatsing op 2 juli 2015 nog niet genoeg dieren hebben én dat jouw bedrijf niet past in één van de categorieën van de knelgevallenregeling. Dit is zo maar één van de talloze voorbeelden waarbij familiebedrijven voor de rest van hun carrière financieel getekend zijn door deze wijze van regeren. Je zal maar jaren zijn tegengewerkt door lagere overheid bij een kleine uitbreiding van je bedrijf om vervolgens op 2 juli 2015 te moeten concluderen dat de uitbreiding gerealiseerd is, maar de bijbehorende dieren niet.

Juridisch fort

Een overheid moet een schild zijn voor haar (kwetsbare) burgers. Dat geldt ook voor kwetsbare familiebedrijven. Tot op heden hebben veel knelgevallen geen schijn van kans gehad om door de zeer beperkte knelgevallenregeling heen te komen of via het CBb hun recht te halen. Ondanks de honderden pagina’s verweer, was de uitspraak van het CBb “kopiëren –plakken” en op naar het volgende dossier. Het simpele feit dat er slechts 10 bedrijven door het CBb in het gelijk gesteld zijn, terwijl er ruim 900 beroepszaken gedaan zijn, is ronduit schrijnend. Dit zegt veel over de kwaliteit van deze wetgeving en evenveel over het juridische fort van waaruit het CBb meent te moeten opereren en die het woord ‘maatwerk’ niet in haar uitspraken durft op te nemen.

Populistische taal

Nu er dit jaar weer verkiezingen komen, is het voor u als lezer van belang om Kamerleden te kiezen die doen waarvoor ze in de Tweede Kamer zitten en dat is “het controleren van de regering en haar wetgeving”. Dat is dus wat anders dan populistische taal uitslaan voor de kijkcijfers. Dat er in 2015 onvoldoende is gekeken naar de uitwerking van de wetgeving zal bij iedereen ondertussen wel duidelijk zijn. Nu met de toeslagenaffaire er een ‘systeem’ is blootgelegd waarbij het ‘systeem’ het onderwerp is en de burger/boer het ‘lijdend voorwerp’ is het de hoop dat diezelfde overheid, inclusief Kamerleden, ook kritisch haar eigen functioneren rondom het invoeren van de fosfaatwetgeving onder de loep neemt. Hopelijk komt er in de toekomst meer ruimte voor de menselijke maat en een systeem waarbij bedrijven wel een eerlijke kans krijgen om hun recht te halen.

Rechtsbescherming eerste vereiste

Zeker nu de overheid de weg heeft ingeslagen naar kringlooplandbouw en zo de agrarische sector verder wil verduurzamen, is rechtsbescherming van die sector een eerste vereiste. Zonder die rechtsbescherming zal ook de kringlooplandbouw smoren in procedures en juridisch wapengekletter. Zullen broodnodige vernieuwen tot stilstand komen in het juridische moeras en zal dit per saldo te koste gaan van het bestaansrecht van onze toekomstige agrarisch sector die Nederland zo hard nodig heeft.

De auteur is melkveehouder in Spakenburg (UT) en mede-eigenaar van adviesbureau K&G Advies