Stikstofclaim: ‘Natuurvergunningen van bedrijven nabij Natura 2000-gebieden in gevaar’

De Raad van State heeft op 20 januari een uitspraak gedaan waaruit blijkt dat de natuurvergunningen van agrarische bedrijven nabij Natura 2000-gebieden kunnen worden ingetrokken wanneer uit een herbeoordeling blijkt dat de stikstofdepositie in deze natuurgebieden stijgt. Nu zijn er provincies, waaronder Gelderland, Overijssel en Drenthe, die het aantal hectares stikstofgevoelige natuur op papier vergroten door natuur die eerder niet werd aangemerkt als stikstofgevoelig, wel dat label te geven. Dit noemen Stichting Agrifacts (STAF) en Stikstofclaim het bijplussen van stikstofgevoelige natuur en dit is volgens Stikstofclaim sinds 1 september 2017 gaande.

Door dit bijplussen van stikstofgevoelige natuur is het zeker denkbaar dat het Aerius-model (rekenmodel stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden) een verhoogde stikstofuitstoot uitwijst, laat Stikstofclaim weten. In combinatie met de uitspraak van de Raad van State die stelt dat onherroepelijke natuurvergunningen ingetrokken kunnen worden wanneer op papier een verhoogde stikstofdepositie wordt vastgesteld, betekent het bijplussen van stikstofgevoelige natuur dat natuurvergunningen van boeren nabij Natura 2000-gebieden mogelijk worden ingetrokken.

Gelderland

„In elke provincie speelt dit een beetje”, zegt voorzitter van Stikstofclaim John Spithoven. „Provincies zoals Utrecht en Zeeland raakt het minder. Het gaat vooral om Gelderland, Overijssel en Drenthe. Want 60.000 van de 80.000 bijgepluste hectares stikstofgevoelige natuur ligt in Gelderland omdat het voornamelijk de uiterwaarden van de Rijn betreft. Dus met name Gelderland kleurt buiten de lijntjes.”

Stikstofclaim heeft de provincie Gelderland al in een eerder stadium een brief gestuurd over de zorgelijke situatie die ontstaat door het vele bijplussen. Stikstofclaim heeft ook gedreigd met een rechtsgang, maar vooralsnog heeft Gelderland geen inhoudelijke reactie op de brief gegeven. Wel zegt de provincie, bij monde van de woordvoerder van landbouwgedeputeerde Peter Drenth, een onderzoek te zijn gestart.

Bufferzone

De ‘stikstofgevoelige’ natuur die nu door provincies wordt bijgeplust, bevat veelal bufferzones tussen boerderij en natuurgebied. Dat betekent dat de stikstofgevoelige gebieden veel dichterbij de boerderijen komen te liggen dan aanvankelijk het geval was. Hierdoor wordt op papier de stikstofdepositie op ‘stikstofgevoelige’ natuur aanzienlijk hoger.

„Wij zien nu een tendens in sommige provincies, dat die niet gevoelige ‘bufferzones’ worden ingekleurd met stikstofgevoelige natuur,” zegt Spithoven. „Die stikstofgevoelige natuur wordt zelfs ingetekend tot op de rand van het natuurgebied. Boeren aan de rand van het gebied, veroorzaken daardoor plotsklaps een enorme piekbelasting op het gebied. Dit komt omdat Aerius alleen kijkt naar stikstofgevoelige natuur, en dan vooral natuur die het dichtste bij het bedrijf ligt. Daarop is de stikstofneerslag het grootst.”

Bedrijven lopen gevaar

Na het laten uitvoeren van een juridisch onderzoek, is Stiktofclaim tot de conclusie gekomen dat het bijplussen van stikstofgevoelige natuur in combinatie met de uitspraak van de Raad van State van 20 januari grote gevolgen kan hebben voor de boeren. Spithoven: „Deze bedrijven lopen wel degelijk gevaar dat hun vergunning wordt ingetrokken. Een natuurvergunning kan worden ingetrokken door de overheid, als er sprake is van gewijzigde omstandigheden, waardoor de natuurvergunning – achteraf gezien – niet zou zijn verleend. Het bijplussen van stikstofgevoelige natuur bij jou in de buurt is een gewijzigde omstandigheid, die volgens de Aerius-berekening tot een verslechtering leidt van de natuur. Die Aerius-berekening is aangewezen bij wet.”

Van 4 naar 900 mol

Stikstofclaim drukt de provincies op het hart om te stoppen met het bijplussen van stikstofgevoelige natuur. „De provincies hebben het lot van deze agrarische bedrijven in de handen”, zegt Spithoven. Zelf neemt Stikstofclaim stappen om de ernst van de situatie te benadrukken bij zowel de provinciale overheden als bij de RIjksoverheid. Zo hebben zij deze problematiek gemeld in een internetconsultatie bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en is Stikstofclaim een onderzoek gestart. In dat onderzoek doen onder meer twee varkenshouders mee die door het bijplussen van de stikstofnatuur stijgen van 4 en 2 mol stikstofdepositie op een nabij gelegen Natura 2000-gebieden naar 900 en 400 mol. Spithoven wil niet zinspelen op de waarschijnlijkheid dat deze boeren hun natuurvergunningen gaan verliezen. „Natuurlijk heb je wel onderbuikgevoelens, maar je kunt niks bewijzen.”

Juridisch gevecht

Het pijnpunt in de discussie omtrent het bijplussen van stikstofgevoelige natuur ligt volgens Spithoven voornamelijk in hoe de bijgepluste natuur wordt gedefinieerd. Wanneer de bijgepluste natuur wordt erkend als nieuwe natuur, is het relatief eenvoudig om deze natuur buiten beschouwing te laten in de berekeningen van Aerius. Maar het ministerie van LNV beschouwt deze 'bufferzones' niet als nieuwe natuur, maar als (versterking van) bestaande natuur wat het bijplussen van deze stikstofgevoelige gebieden rechtvaardigt omdat het in eerste instantie al bij de berekening in had moeten zitten. Wordt vervolgd.