IBR blijft op de loer liggen: neem bij een IBR-verdenking altijd een neusswab af!

Snotneuzen en zware ademhalingen op vrij bedrijf

In september werd een dierenarts onverwacht geconfronteerd met een IBR-uitbraak. Het getroffen bedrijf, met 90 melkkoeien, was al sinds 2001 IBR gecertificeerd vrij en vaccineerde niet tegen deze ziekte. IBR werd per toeval ontdekt. De dierenarts was gevraagd naar een ziek dier met baarmoederontsteking en een dik been te kijken. Tijdens zijn wandeling door de stal viel het hem op dat een aantal koeien een snotneus had en zwaar ademde. Bij nadere inspectie bleek dat deze dieren koorts hadden met een temperatuur boven de 40˚C. Ook gaf de veehouder aan dat een aantal dieren uit de melk was geraakt.

Geen volledig herstel

Na deze informatie heeft de dierenarts direct 3 neusswabs genomen om te bepalen of IBR de oorzaak was. Deze dieren bleken de volgende dag alle drie positief getest op het IBR-virus. Hierna is besloten om alle dieren in de neus te vaccineren. Helaas waren toen al vier dieren ernstig ziek, waarvan er één later is gestorven. Twee andere dieren zijn ondanks behandeling met antibiotica en pijnstillers niet volledig hersteld. De rest van de koppel had een dag na de vaccinatie nog steeds ongeveer 200 liter minder melk dan normaal, maar na een paar dagen was de melkproductie van de koppel volledig hersteld.

Vals gevoel van veiligheid

De oorzaak van de uitbraak blijft gissen. Na het beoordelen van de bioveiligheid op het bedrijf, wordt het het meest waarschijnlijk geacht dat erfbetreders of personeel het virus hebben geïntroduceerd. Het feit dat het bedrijf langdurig vrij was heeft mogelijk een vals gevoel van veiligheid gegeven. Na deze uitbraak zal het bedrijf twee keer per jaar volgens voorschrift gevaccineerd gaan worden.

Preventief vaccineren loont

Wat opviel bij deze casus is dat dankzij de neusswabs direct een diagnose gesteld kon worden. Bij twijfel luidt het advies dan ook: snel swabben en snel vaccineren. Preventief vaccineren voorkomt dat u, zoals dit bedrijf, weer opnieuw moet beginnen met vrij worden. Daarnaast is het van belang dat er een goede inschatting wordt gemaakt van de bioveiligheid, ook bij een IBR-vrij bedrijf!

IBR-uitbraak na aanvoer van vaarzen

Ook bij een ander melkveebedrijfdook onlangs IBR op. Dit bedrijf met 190 melkkoeien is niet IBR-vrij, maar vaccineert de koppel twee keer per jaar. Aangezien het bedrijf geen jongvee aanhoudt, worden regelmatig dieren aangekocht. Kort na de aankoop van 35 vaarzen uit Duitsland had één van die vaarzen een temperatuur boven de 40˚C, een snotneus en een sterke terugval in de melkproductie. Aangezien dit het enige dier was met desbetreffende verschijnselen, is er een behandeling ingesteld voor een longontsteking. Zowel een antibioticum als een injectie met een NSAID werden toegediend.

Alarmbellen: neusswab ingezet

Twee dagen na deze zieke koe bleken er echter nog 3 aangekochte vaarzen ziek. Hierdoor gingen bij de dierenarts van het melkveebedrijf alle alarmbellen af. Er is direct bij deze 3 dieren een slijmmonster uit de neus genomen met behulp van een swab en ingestuurd voor PCR onderzoek op IBR virus. Ook deze dieren zijn behandeld met een antibioticum en een NSAID. De volgende morgen kwam de uitslag; alle drie IBR-positief. Hierop zijn alle 35 aangekochte dieren in de neus gevaccineerd. In de tijd tussen de monstername en de uitslag waren al 7 andere aangekochte vaarzen ziek geworden, de spreiding ging dus erg snel.

Schade door melkproductie-dip en medicijngebruik

Uiteindelijk zijn er op dit bedrijf 10 dieren ziek geworden van de 35 aangekochte vaarzen. Na de vaccinatie in de neus herstelden deze relatief snel binnen 5 tot 6 dagen. De schade bij deze dieren werd vooral veroorzaakt door een kortdurende melkproductie-dip en het medicijngebruik. In de koppel werd geen verlaagde melkproductie, verhoogd tankcelgetal, meer mastitisgevallen of verwerpers waargenomen. De halfjaarlijkse IBR-vaccinatie had de overige dieren beschermd tegen ziekteverschijnselen. Voor extra zekerheid zijn toch alle aanwezige melkkoeien en het jongvee gevaccineerd in de spier.

De beschreven casussen bevestigen wederom dat bij verdenking op IBR snel swabben tot diagnose leidt en neusvaccinatie de schade dan kan beperken. Beide veehouders zijn weer doordrongen van het feit dat IBR nog steeds een rol kan spelen op hun melkveebedrijf en beseffen achteraf dat echt voorbehoedend vaccineren de problemen had voorkomen.