Ketose: 4 redenen om tijdens de droogstand al in te grijpen

Ketose is een sluipziekte: een koe die op het oog goed produceert kan toch last hebben van teveel ketonen. De gevolgen van ketose zijn groot, maar niet direct zichtbaar. Koeien worden gevoeliger voor andere transitieziekten, halen een lagere piekproductie en lopen schade op die pas op lange termijn zichtbaar is. De stoffen die vrijkomen bij koeien met ketose zorgen enkele maanden later bijvoorbeeld voor een verminderde vruchtbaarheid. Wat kunt u doen om deze ziekte te voorkomen?

Dierenarts Angelique Rijpert werkt al jaren samen met veehouders en dierenartsen om ketose te voorkomen. “Gelukkig is er veel dat u kunt doen om ketose te voorkomen. Dit vraagt om een investering op het moment dat dieren helemaal nog niet ziek zijn. Dat voelt soms tegenstrijdig, maar er zijn tal van redenen om ketose te voorkomen,” vertelt de dierenarts uit ervaring.

Angelique licht vier redenen toe:

1. Vruchtbaarheid stijgt

“Als een koe ketose heeft komen er bepaalde stoffen vrij zoals NEFA’s. Deze stoffen zijn, in te hoge concentraties, giftig voor de koe. Ze tasten onder andere de ontwikkeling van de eicel aan. Ook daalt de productie van het hormoon IGF1, waardoor eicellen zich minder goed ontwikkelen. Dit merk je niet direct als de koe ziek is maar pas later, als je de koe drachtig probeert te krijgen. De slechtere ontwikkeling van de eicel geeft des te meer reden om ketose al eerder in de kiem te smoren. Dus nog voordat het ontstaat.”

Lees meer over het effect van ketose op vruchtbaarheid in dit artikel.

2. Voorkomen is beter dan genezen

“Dit is voor de hand liggend, maar ik wil het toch zeggen. Ketose staat niet op zichzelf. Het begint al voor afkalven met een te diepe negatieve energiebalans. Omdat de koe de laatste weken voor afkalven minder eet en dan juist veel energie nodig heeft, gaat het lichaam compenseren door vetten om te zetten tot energie. Verschillende processen raken hierdoor verstoord, met alle negatieve gevolgen die daarbij komen kijken. Je bespaart jezelf en je koeien veel energie wanneer je dit in zijn geheel weet te voorkomen. Een gezonde koe brengt je veel meer op. Zo kunnen de kosten van een koe met ketose oplopen tot 257 euro per koe¹ en produceren koeien 300 tot 500 kg minder melk^²,³.”

3. De schade begint al vanaf 2 weken vóór afkalven

“Vaak ontdek je ketose pas na het afkalven. Dan is de meeste schade al geleden. De drogestofopname is in de droogstand al te laag geweest. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals stress, huisvesting, rantsoen, of management. Daarom is het belangrijk om tijdens het derde trimester van de lactatie deze factoren zo goed mogelijk te managen. Zo kun je letten op:

• hittestress,
• voldoende ruimte aan het voerhek,
• een rantsoen dat niet teveel of te weinig energie bevat,
• een korte tussenkalftijd.

Bespreek met je dierenarts en voeradviseur wat op jouw bedrijf belangrijk is.”

4. Het beschermen van kwetsbare dieren

“Het verbeteren van huisvesting en het rantsoen zijn maatregelen op koppelniveau, die ook zeker hun vruchten afwerpen. Maar er zijn altijd kwetsbare koeien die meer aandacht nodig hebben. Denk aan koeien vanaf de derde kalving, dieren met een te hoge body condition score (BCS > 3,5), of koeien die al eerder last hebben gehad van transitieziekten. Deze koeien kun je beschermen door 3 tot 4 weken voor afkalven een Kexxtone^® bolus in te geven. De pensbolus zorgt ervoor dat de koe meer energie haalt uit iedere hap die ze eet. Uit onderzoek blijkt dat de bolus tot 74% van de ketose gevallen kan voorkomen.”

Angelique benadrukt dat het altijd gaat om een combinatie van maatregelen. “Er bestaat niet één perfecte vorm van management of één perfect rantsoen, er bestaat ook geen wondertherapie die alle tekortkomingen ondervangt. Maar de combinatie hiervan komt een heel eind. Sterker nog: dan wordt één plus één zelfs drie. Door management te combineren met preventieve behandelingen op individueel koe niveau, kun je als melkveehouder je doelen op diergezondheid behalen met een goede productiviteit.”

Wil je meer weten over het voorkomen van ketose? Lees dan hoe melkveehouder Versluis zijn koeien vitaal houdt, of bekijk de zeven stappen voor het optimale gebruik van de Kexxtone® bolus.

Referenties
¹ Raboisson et al. (2015).
² Ospina (2010).
³​​​​​​​ Duffield T. (2000).

PM-NL-20-0122