Bonus voor de verschillende melkstromen leidt niet altijd tot extra inkomsten

De Nederlandse markt kent veel melkstromen. In opdracht van LTO Nederland deed Daphne Verbeij onderzoek naar ‘De impact van melkstromen op de inkomenspositie van de melkveehouder’.

De onderzochte melkstromen zijn Vlog, On the way to Planet Proof, Beter Leven, Koe Natuur Boer, Weidemelk en biologische melk.

Beweegredenen

Opvallend is dat bij de oudere melkstromen zoals weidemelk en biologische melk, deelname voortkomt uit een intrinsieke motivatie. Boeren zijn overtuigd van de leveringsvoorwaarden en die sluiten goed aan bij hun bedrijfsvoering.

Bij de nieuwe melkstromen als Planet Proof, Koe Natuur Boer en Vlog is het financiële gewin vaak de belangrijkste motivatie voor deelname. Deelnemers aan het Beter Leven-keurmerk, ook een nieuwe melkstroom, kiezen wel uit overtuiging, zij wisten vooraf nog niet welke meerprijs zou worden uitbetaald.

Kosten-opbrengsten

De impact van de verschillende melkstromen op het inkomen is sterk afhankelijk van de melkstroom. Deelnemers aan Planet Proof en Koe Natuur Boer geven allemaal aan dat de meerprijs voor een liter melk voldoende is, om de extra kosten te dekken en een bonus op te leveren.

Van de veehouders die produceren voor het Beter Leven-keurmerk geeft zeventig procent aan soms een plus te realiseren en soms niet. Op dit moment krijgen de veehouders nog niet de hele melkleverantie uitbetaald als Beter Leven. Zodra alle Beter Leven-melk daadwerkelijk wordt verhandeld onder het keurmerk, krijgen de boeren een volledige vergoeding. Dit zal de inkomenspositie van de deze boeren zeker versterken.

Biologische melk levert het ene jaar wel een plus op en het andere jaar niet. Deze verschillen ontstaan doordat de productieomstandigheden per jaar verschillen. Van de deelnemers geeft 75 procent aan dat de toeslag op biologische melk een bonus oplevert.

Bij de productie van Vlog-melk en weidemelk is de extra vergoeding hard nodig om de extra gemaakte kosten terug te verdienen.

„Of de meerprijs op de melk echt kostendekkend is, blijft de vraag”, aldus Daphne Verbeij. „Uit de enquête onder de melkveehouders blijkt dat geen enkele veehouder de extra tijd die hij/zij kwijt is aan het managen van het bedrijf meerekent in de kostprijs.”

Risico

Binnen het onderzoek is aandacht besteed aan de risico’s die veehouders ervaren bij het leveren van ‘speciale’-melk. Het grootste risico vinden de veehouders het ontbreken van een leveringsgarantie op de lange termijn. Veehouders hebben vaak wel een contract voor twee of drie jaar, maar zekerheid voor de jaren daarna ontbreekt. Het terugverdienen van investeringen is daardoor onzeker. Boeren vrezen dat de gestelde eisen strenger worden, zonder dat daar een meerprijs tegenover staat. Een positief signaal komt van A-ware, waar de eisen zijn aangescherpt en de vergoeding is verhoogd.

Biologische melk en weidemelk bieden de meeste zekerheid. Deelname aan deze melkstromen heeft de veehouder voor een belangrijk deel zelf in de hand. Biologische boeren maken zich vooral zorgen over de beperkte afzetmarkt. Het aanbod biologische zuivel neemt langzaam toe en het is maar de vraag of de markt deze toename aankan.

Leveranciers van weidemelk zijn bang dat weidegang verplicht wordt en dat daarmee de weidepremie vervalt.

Het gebrek aan consumenten-kennis is, volgens de melkveehouders, een risico voor de prijsvorming. De consument is zich niet bewust van de extra inspanningen die een boer levert, hierdoor ontbreekt de motivatie voor het betalen van een meerprijs.

Conclusies

De mogelijkheden om de inkomenspositie als melkveehouder te verbeteren is sterk afhankelijk van de bedrijfslocatie en de fabriek waaraan geleverd wordt. Veel melkstromen zijn regionaal en niet voor ieder bedrijf toegankelijk.

De mogelijkheden voor het realiseren van een verdienmodel nemen toe wanneer de eisen voor een melkstroom goed aansluiten bij het huidige management van het bedrijf.