Onrust over publicatie spoedwet stikstof; Sieta van Keimpema legt uit

Afgelopen was er veel onrust over een publicatie in de Staatscourant over de spoedwet stikstof. Wat is er aan de hand?

„De publicatie in Staatscourant was bedoeld voor bouw en infrastructuur, om die op gang te helpen. Deze spoedwet is in december aangenomen door de Tweede Kamer. Dat is het probleem niet. Maar het probleem is dat daar ook hele stukken over de landbouw zijn ingezet die, als ze door gaan zoals ze nu verwoord zijn, grote gevolgen kunnen hebben voor de landbouw. En dat was niet de afspraak.”

„De regeling voor bouw en infra die er nu ligt, biedt heel veel vrijheden om te onderhandelen voor overheden. Het geeft de indruk dat ze bijvoorbeeld een fokverbod of aanvoerverbod kunnen afdwingen en uiteindelijk je hele bedrijf stilleggen. Je dwingt daarmee indirect een faillissement af.”

„Een ander punt is dat veehouders eerst hun ammoniakruimte moeten aanbieden aan de overheid. Dat lijkt wel dictatuur.”

„Een derde punt is de uitwisseling van ammoniakrechten (NH3) van de landbouw voor stikstofoxiden (NOx) voor bijvoorbeeld industrie. Dat is volgens ons niet wenselijk en juridisch zetten wij daar zelfs vraagtekens bij. De Raad van State heeft gezegd dat er vijf afzonderlijke stoffen zijn, waaronder NH3 en NOx, waarvan het aandeel niet mag stijgen en minimaal gelijk moet blijven. Als je NH3 inruilt voor NOx, dan stijgt NOx en wordt daarmee niet voldaan aan de eis van de Raad van State.”

En daarom is er een jurist ingeschakeld?

„Klopt. Die gaat de tekst beoordelen. Daarvan krijgen we al op korte termijn de bevindingen op hoofdlijnen. Die gaan we delen met onze (lees: FDF, DDB en Stichting Stikstofclaim red.) leden. Op basis van deze eerste bevindingen beslissen we of we de wet zoals die nu is omschreven juridisch gaan aanvechten. Voor een dergelijk proces is wel veel geld nodig.”

En dan hebben we nog de mail van de provincie Friesland met een voorstel hoe zij de spoedwet willen invullen. Wat is daarmee aan de hand?

„In het voorstel van de Provincie Friesland wordt er gesproken over verleasen en extern salderen van ammoniakrechten, precies de ruimte die de spoedwet nu biedt. Het extern salderen heeft grote gevolgen voor boeren. Daarom is iedereen erg geschrokken. Want dit staat haaks met wat tot nu toe is afgesproken met het Friese collectief van landbouwvertegenwoordigers, maar ook tussen het Landbouwcollectief en het ministerie van LNV. We zijn aan de andere kant blij dat de provincie Friesland de moeite heeft genomen om het collectief te informeren.”

Wat hebben jullie gedaan?

„Toen het voorstel van de provincie Friesland bekend werd, hebben we direct een brief geschreven naar het IPO, het interprovinciaal overleg. Dit heeft donderdag plaatsgevonden en vrijdagmorgen kregen wij het bericht dat de IPO haar besluitvorming rondom de invulling van de spoedwet stikstof gaan uitstellen. Daar zijn we ontzettend blij mee.”

Waarom lopen de provincies zo op de zaken vooruit en wachten ze niet tot er een akkoord is om de stikstofuitstoot in de landbouw te beperken?

„Ik denk dat de provincies de bui zien hangen. Nu met de Coronacrisis gebeurt er weinig op dit gebied. Het is op z’n vroegst juni wanneer stikstof weer op de agenda komt. Dan schieten de partijen al in de verkiezingsmodus en krijg je er in Den Haag niets meer door. Ook lijkt het de overheden niet zozeer om de natuur te doen. Ze willen vooral weer ruimte om te bouwen. Anders ga je NH3 niet uitwisselen voor NOx. De kans is groot dat je een leegloop van het platteland krijgt. Grote bedrijven met veel geld kopen de rechten op en die komen niet weer terug. Voor 2020 is er eigenlijk geen probleem. De huidige coronacrisis levert de bouw al veel NOx-ruimte op. Het is tijdelijk, maar dat maakt niet uit. Je moet het per jaar bekijken. Ik zou zeggen, gebruik dat dan.”

Hoe staat het met het overleg tussen het Landbouwcollectief en de overheid?

„Het overleg met het Landbouwcollectief is er nog steeds. Er wordt op dit moment heel veel overlegd met het LNV over de drie maatregelen die het collectief heeft aangeboden. Vooral de borging en juridische houdbaarheid zijn een belangrijke punten. Hier denken we over mee, al is het borgen vooral een taak van de overheid. Wij hadden de indruk dat ze in Den Haag onze voorstellen serieus namen. Er zijn een heel aantal praktiserend boeren die daar veel van hun tijd in steken. Ik ga ervanuit dat Schouten dit serieus neemt en ook inziet dat de huidige formulering en invulling van de spoedwet zo niet kan. Zij moet er van doordrongen zijn dat de leegloop van het platteland niet de bedoeling is. Zeker als we juridische maatregelen nemen verwacht ik dat ze ingrijpt. Want ze kan zich niet veroorloven dat een wet weer niet houdbaar is. Dan ga je echt af als overheid.”

Bekijk hier de regeling van LNV (spoedaanpak stikstof bouw en infrastructuur) in de Staatscourant.