Column: Biologisch produceren voor een gangbare prijs

Door alle stikstofgeweld raakte de kringloopvisie van de minister een beetje naar de achtergrond. Tot afgelopen dinsdag. Ruim 50 partijen overhandigden dinsdag een 10-stappenplan voor ‘natuur-inclusieve kringlooplandbouw’ aan minister Schouten. Een plan met concrete punten, waar de minister direct mee aan de slag kan. Want aan concrete actiepunten ontbreekt het tot op heden nog in de Kringloopvisie van Schouten.

Intussen zien we vooral veel negatieve reacties van vooral gangbare boeren als er weer iets over kringlooplandbouw voorbij komt. Ze worden (een beetje) ‘kringloopmoe’. Boeren zien weer allerlei regeltjes op zich afkomen. Dat is jammer. Want kringlooplandbouw moet niet iets van voor en tegen zijn. Als mensen met gevoel voor dieren en natuur, zouden boeren het denken in kringlopen alleen maar moeten toejuichen. In het diepst van hun hart zijn ze ook niet tegen kringlooplandbouw. Maar wel tegen allerlei regeltjes en verplichtingen, waar ze aan moeten voldoen en die kostprijsverhogend werken. En dat terwijl het nog maar de vraag is of de meerwaarde uit de markt wordt gehaald.

Een grote groep biologische en natuurinclusieve boeren ziet graag dat minister Schouten haar Kringloopvisie direct doorzet. Deze boeren stonden afgelopen dinsdag in Den Haag om het zogenoemde 10-stappenplan ‘natuur-inclusieve kringlooplandbouw’ aan de minister te overhandigen. Onder de ruim 50 partijen zien we met name biologische en biologisch-dynamische bedrijven, stichtingen en organisaties, maar ook Netwerk Grondig en Caring Farmers.

Natuur- en milieuorganisaties zijn eveneens betrokken bij het initiatief. Tot mijn verbazing staat ook ‘Netwerk ter bevordering van biocyclische veganlandbouw’ bij het rijtje. Oftewel een club die helemaal geen dierlijke productie wil. Hoe je als biologische of natuur-inclusieve veehouder met zulke mensen kunt samenwerken, is mij een raadsel. Die hebben een heel andere agenda. En kringlooplandbouw helpt hen slechts om weer een stapje te maken naar minder dierlijke producten. Zijn de boerenorganisaties niet wat naïef? Ze schrijven in het plan een dialoog te willen. Maar op deze manier creëren ze alleen maar meer argwaan bij hun gangbare collega’s.

Het 10-stappenplan ziet er concreet uitgewerkt uit. Over de inhoud kun je natuurlijk discussiëren. Zo is het voorstel voor minder belasting op biologische en natuurinclusieve producten best slim bedacht. Maar het prijsverschil met gangbare producten blijft. En wat als door de voorgestelde transitie de biologische producten nauwelijks meer onderscheidend zijn van gangbare producten? Met kringlooplandbouw kom je immers al heel dicht bij biologisch en natuur-inclusief uit. Hoe onderscheidend kunnen deze boeren blijven? Zetten ze met hun actie niet hun eigen verdienmodel op het spel? Kiest de consument straks niet gangbare producten, omdat het toch vergelijkbaar is met biologische?

Tot op heden probeert de minister boeren mee te krijgen in haar kringloopvisie door te roepen dat ze een betere prijs krijgen voor hun producten. Is dit realiteit of wensdenken? Veel boeren vrezen het laatste. Dat is begrijpelijk. Want wat doen consumenten die steevast op prijs blijven kopen? Er is altijd wel een winkelketen die deze consument ter wille is en goedkopere (buitenlandse) producten aanbiedt. Als overheid kun je in een vrije markt daar weinig tegenin brengen.

Ik kan niet in de toekomst kijken. Maar ben echt benieuwd of kringlooplandbouw Nederlandse boeren per saldo een hogere opbrengstprijs gaat geven. Ik gun de boeren echt een eerlijke prijs voor hun producten. Ik ben ook een voorstander van kringlooplandbouw. En boeren die meer inspanningen verrichten (biologisch of natuur-inclusief) verdienen ook een hogere melkprijs. Ik juich een sectorbrede dialoog alleen maar toe. Ik ben ook niet pessimistisch. Maar vooralsnog vrees ik dat een ‘gedwongen’ sector-brede kringlooplandbouw, wel de kostprijs gaat verhogen, maar dat de opbrengstprijs niet navenant mee zal stijgen. Mijn advies aan de minister is om in Brussel stevig te lobbyen tegen de knellende mestwetgeving. Want mest afvoeren en tegelijk kunstmest aankopen past niet bij kringlooplandbouw. Daarmee kan de minister goede sier maken en een positieve draai geven aan haar kringloopvisie.