Is 6 Mton CO2 reductie landbouw voldoende voor behalen klimaatdoel?

Nederland wil in 2030 minimaal 49 procent (streefdoel Klimaatwet) van de broeikasgassen (methaan, lachgas en CO2) ten opzichte van 1990 reduceren. De landbouw had volgens de CBS cijfers in 1990 een broeikasgasemissie van 33,8 Mton CO2 equivalenten (8,9 Mton CO2, 14,7 Mton methaan en 10,2 lachgas), terwijl voor heel Nederland dit getal op 221 Mton lag. De bijdrage van de landbouw op de totale Nederlandse broeikasgasemissie was in 1990 dus 15,2 procent.

In 2017 lagen de uitstootcijfers op 28,5 Mton (8,9 Mton CO2, 13,3 Mton methaan en 6,3 Mton lachgas); een reductie 5,3 Mton ofwel 16 procent. (Het klimaatakkoord gaat overigens uit van 17 procent en LTO zelfs van 19 procent; afhankelijk welke statistische cijfers of jaartallen er gebruikt worden.)

CBS cijfers versus RVO getallen

Ten opzicht van de totale Nederlandse uitstoot in 2017 van 193 Mton (CBS cijfers) is de landbouwbijdrage verlaagd naar 14,8 procent. Opvallend detail is dat de landbouw als enige Nederlandse sector de Urgenda doelstelling voor 2020 behaald. Overigens zijn deze berekeningen gebaseerd op CBS cijfers. De RVO.nl hanteert andere reductiecijfers dan het CBS. Het RVO publiceert uitstootcijfers van 26,4 Mton (7,0 Mton CO2; 13,6 Mton methaan en 5,8 Mton lachgas) De cijfers komen uit 2014 en liggen thans wellicht lager.

Reductiedoelen landbouw

Als Nederland in 2030 de broeikasgasemissie met 49 procent wil reduceren ten opzichte van 1990 betekent dit een totale Nederlandse uitstoot van 112,7 Mton. De landbouwreductie moet dan op 17,2 Mton liggen. Dat betekent een reductie van 11,3 Mton vanaf 2017 (16,6 Mton vanaf 1990), maar officieel hoeft de sector ‘slechts’ 3,5 Mton te reduceren (26 procent reductie ten opzicht van 1990), maar wil het 6 Mton (33 procent ten opzichte van 1990) verminderen. Om 49 procent reductie te bereiken, moet de landbouw dus nog een additionele 5,3 Mton CO2 uitstoot verminderen voor 2030. Echter, als de RVO cijfers gebruikt worden voor deze berekening (26,4 Mton) dan zou de landbouw ‘slechts’ 4,2 Mton CO2 eq extra moet reduceren. Dat lijkt nog steeds een forse opgave.

Energieopwekking buiten Klimaatakkoord

Bij deze reductiecijfers zijn echter een aantal zaken, dat een positief klimaateffect heeft, nog niet berekend ofwel er zijn geen reductiedoelen gesteld. De besparing en opwekking van energie blijven buiten de CO2 redcutieberekening van het klimaatakkoord, behalve ‘Kas als Energiebron’ (1Mton reductie). De ambitie is er om de veehouderijsector energieneutraal te maken en hopelijk ook energieleverend uit zon, wind, mest en biomassa. Dat levert natuurlijk ook een forse CO2 reductie op. De CO2-uitstoot van het energieverbruik van de landbouw (en visserij) lag in 2018 volgens Energie Beheer Nederland (EBN) op 9 Mton. Door energiebesparende- en opwekkende technieken kan dit aanzienlijk verminderd worden.

De inzet van emissiearme landbouwvoertuigen en werkwijzen, minder kunstmestgebruik (minder gasverbruik) en de verminderde import van soja en palmpitten kunnen ook nog voor een verdere verlaging zorgen. Ook het verminderen van voedselverspilling door betere oogst-, verwerkings- en bewaartechnieken is niet meegenomen in het akkoord. Vooral de energieopwekking heeft een groot reductiepotentieel en het lijkt derhalve plausibel dat de landbouw in staat is om voor 2030 een CO2 reductie te behalen van 49 procent en wellicht nog meer.

Andere Nederlandse sectoren

Uitgaande van deze getallen lijkt de landbouwsector procentueel minder te hoeven reduceren dan sommige andere Nederlandse sectoren, maar ook de andere sectoren blijken met de officieel gestelde reductiedoeleinden niet richting het streefdoel van de Klimaatwet te komen van 49 procent. Hoeveel CO2 eq moeten de andere Nederlandse sectoren reduceren? In het Klimaatakkoord staat dat voor de ‘Gebouwde Omgeving’ een reductie geldt van 3,4 Mton door onder meer verduurzaming van gebouwen en woningen. De CO2 uitstoot (CBS cijfers) van deze sector ligt nu op 24,7 Mton en lag in 1990 op 29,1 Mton. Deze sector behaalt het gestelde doel niet met deze reductieverplichting niet.

Industrie en energie

De industrie moet 19,4 Mton verminderen en de energiesector 20,2 Mton. In 1990 lag de CO2 eq-uitstoot van deze sectoren op 103,3 Mton en thans is dit 102,6 Mton. Deze twee sectoren moeten 50,6 Mton CO2 eq reduceren, maar in het Klimaatakkoord staat dat ze verplicht zijn om 39,6 Mton te verminderen ofwel 38 procent ten opzichte van 1990.

Er lijkt dus nog een groot gat te bestaan in alle Nederlandse sectoren in de afgesproken reductiedoelen en de uiteindelijk doelstelling van 49 procent. De hoop om die doelstelling wel te bereiken, ligt vooral in de ontwikkeling van nieuwe technieken, energiebesparing en natuurlijk de CO2 heffing, waardoor de industrie en energiesector nog meer inspanning gaat leveren om CO2 te verminderen.

Verkeer geen reductiedoelen

Het is daarnaast ook onduidelijk in hoeverre de sector vervoer en verkeer haar CO2 uitstoot kan reduceren. Het Klimaatakkoord geeft geen reductiecijfers over deze sector. Het vliegverkeer valt zelfs helemaal buiten het Klimaatakkoord. Hoeveel deze sector kan besparen, is dus niet gekwantificeerd en hangt af van vele factoren, zoals de ontwikkeling van elektrische of waterstof auto’s, openbaar vervoer, biobrandstoffen voor vliegtuigen of zelfs afname van vliegbewegingen.

Het klimaatakkoord lijkt weliswaar op een stukje rationaliteit te zijn gebaseerd, maar tegelijkertijd is blijft het ook vorm van wensdenken. De kans is bovendien groot dat de CO2-cijferbrij ook niet geheel realistisch is. Het is immers gebaseerd op zeer gecompliceerde rekenmodellen en daarom slechts een inschatting van de werkelijkheid.