NAJK: ‘Sector met ambitieuze jonge boeren wordt kapot gemaakt’

‘Wij schrijven u deze brief niet omdat wij niet willen veranderen, niet omdat we alles goed doen en zeker niet om de slachtofferrol naar ons toe te trekken’, zo begint Klever haar brief. ‘Wij schrijven u deze brief om u op te roepen te vechten voor onze toekomst, om ons ruimte te geven om te ondernemen en prachtige melkveebedrijven neer te zetten en te behouden.’

Een directe aanleiding voor het schrijven van de brief is er volgens Klever niet per se. „Eigenlijk zijn het allerlei dingen die de afgelopen tijd achter elkaar gebeurd zijn. Het afwijzen van de PAS door de Raad van State was voor ons eigenlijk de druppel”, aldus de 32-jarige melkveehouder. „Onze beweegruimte is zo klein geworden. Zelfs boeren die altijd mee willen met de veranderingen belden me nu op, omdat ze er klaar mee zijn.”

Alles tegelijk

Volgens Klever is de minister van LNV op dit moment bezig met het vormen van het realisatieplan van haar visie. „We willen dat ze tussen haar oren krijgt dat er ruimte moet komen om te kunnen bewegen als boer, om te kunnen ontwikkelen.” Op het moment moeten jonge boeren van alles tegelijk, zo schrijft Klever namens NAJK. ‘Te midden van een bank, een melkfabriek, de overheid en het maatschappelijk debat wordt er aan alle kanten aan ons getrokken: we moeten aflossen, voldoen aan steeds weer nieuwe en hogere kwaliteitseisen, werken richting een visie die nog zo onzeker is, het biodiversiteitsvraagstuk oplossen en het klimaat redden. Dat moet bij voorkeur allemaal tegelijk, liever nog gisteren dan vandaag.’

Volgens de jonge melkveehouders van NAJK gebeuren er wekelijks dingen die agrarisch ondernemers klem zetten. ‘Het dierenactivisme maakt zijn opmars, het fosfaatrechtenstelsel wordt aangepast, je mag bepaalde machines plots niet meer gebruiken en de PAS wordt afgeschoten waardoor opeens je duurzame ontwikkelingsplannen de prullenbak in kunnen. Ook worden er vraagstukken bij ons neergelegd die we niet kunnen oplossen, door tegenstrijdigheden in regelgeving, of omdat bepaalde regels logische duurzaamheidsinitiatieven dwarsbomen.’

Geen vertrouwen

Klever vindt dat bewegingsruimte met name nodig is voor de nieuwe generatie boeren. „Het gaat over transitie en toekomst, dat zijn dingen die jonge boeren aangaan. Als je een melkveehouder van 50 bent en je hebt honderd koeien, dan kan je nog wel tien jaar op deze manier door. Jonge boeren daarentegen moéten ontwikkelen om verder te kunnen. Ik moet zeggen dat ik die stip op de horizon af en toe niet meer zie”, geeft Klever toe.

Dat schrijft ze ook in haar brief aan minister Schouten: ‘Natuurlijk is het de uitdaging voor ons als ondernemers om onze weg te vinden, om de kansen te vinden die er zijn. Maar voor verandering is ruimte nodig en vertrouwen in de toekomst, anders komt niemand in beweging’, zo schrijft het NAJK. ‘De sector met jonge ambitieuze boeren die Nederland op de kaart kan houden, wordt kaportgemaakt. De melkveehouderij die in zoveel opzichten onderdeel zou kunnen zijn van de oplossing en niet van het probleem. Want als we die positieve energie kwijtraken, dan wordt het niks met de kringloopvisie, niks met de biodiversiteit en de klimaatopgaven en ook niks met het allerbelangrijkste, ons voedsel.’

Wat wil NAJK van Schouten?

Meer bewegingsruimte, dat is volgens Klever nodig. Maar hoe dat er concreet uit ziet is volgens de NAJK-bestuurder wel lastig te verwoorden. „Maar als je bijvoorbeeld kijkt naar de grond van stoppende boeren, die moet volgens ons naar de blijvers. Zo voorkom je dat waardevolle landbouwgrond verloren gaat. Die grond nodig is om al die ambities waar te maken.” Maar ook de prijs van fosfaatrechten is volgens haar een probleem. „We moeten voorkomen dat deze rechten voor torenhoge prijzen worden verhandeld. Het moet geen leuk pensioen worden voor de stoppers.”