'Snel pragmatische oplossing nodig na PAS-uitspraak'

De Raad van State (RvS) heeft dinsdag 29 mei de PAS afgeschoten. Binnen het Programma Aanpak Stikstof konden (agrarisch) ondernemers ruimte krijgen om hun bedrijf te ontwikkelen, als ze tegelijkertijd maatregelen namen om de stikstofuitstoot terug te dringen. Daarnaast moesten er 'herstelmaatregelen' worden genomen om Natura 2000-gebieden weerbaarder te maken voor stikstof. Die maatregelen moesten in overeenstemming zijn met de Europese Habitatrichtlijn.

Maar volgens de Raad van State staat het helemaal niet vast dat die maatregelen daadwerkelijk een positief effect hebben op het natuurgebied. Dat zou vooraf vast moeten staan, maar dat is niet het geval. Kortom: onder het PAS-regime wordt toestemming verleend voor (agrarische) activiteiten die mogelijk schadelijk kunnen zijn voor die gebieden. Daarom heeft de Raad van State een streep gehaald door de PAS.

„Verleende vergunningen op basis van de PAS blijven overeind, daar wordt niet aan getornd”, aldus Trienke Elshof. „Maar er zijn ook boeren die alleen een melding hebben gedaan van een bestaande situatie. Die meldingen zijn nu allemaal ongeldig.”

In totaal hebben 8.000 boeren in Nederland te maken met het PAS-regime. Verreweg het grootste deel daarvan betreft melkveehouders; daarnaast pluimvee- en varkenshouders. Hoeveel van die 8000 boeren een vergunning hebben, en hoeveel er alleen een melding hebben gedaan, is niet bekend, volgens Elshof. „De meldingen lopen via de provincie, we doen ons best om die getallen zo snel mogelijk boven water te krijgen.”

Streep door algemene vrijstelling

Daarnaast heeft de Raad van State een uitspraak gedaan over de algemene (provinciale) vrijstelling voor beweiden en bemesten. In 2015 had de RvS al bepaald dat beweiden en bemesten in principe vergunningsplichtig is, licht Franca Damen van Kneppelhout & Korthals Advocaten toe. Beweiden en bemesten zorgt immers voor stikstofdepositie op natuurgebieden.

Maar om voor elke keer dat je je koeien gaat verweiden of mest uitrijden een vergunning aan te vragen, is in de praktijk onhaalbaar. Dat hebben de provincies daarom opgelost middels een algemene vrijstelling. “Maar daar heeft de Raad van State nu ook een streep door gehaald, omdat zo'n algemene vrijstelling geen garantie is dat er niet toch ergens schade optreedt in een natuurgebied”, legt Damen uit.

'Zeer verstrekkende gevolgen'

De RvS heeft die uitspraak gedaan voor de algemene vrijstellingen van Gelderland en Limburg, maar de verwachting is dat die uitspraak wordt doorgetrokken naar alle provincies. Daarmee wordt beweiden en bemesten dus technisch gesproken weer vergunningsplichtig voor elke boer in Nederland.

Franca Damen: „Deze uitspraak heeft zeer verstrekkende gevolgen. Bovendien is het volstrekt onduidelijk hoe de stikstofdepositie op natuurgebieden moet worden beoordeeld. Welke depositie uit het verleden neem je als uitgangspunt, hoe beoordeel je dat, hoe ga je om met percelen waar afwisselend wordt beweid of gemaaid… Dit wordt écht een enorme klus.” Ook Franca Damen is van mening dat hier snel een pragmatische oplossing voor moet worden gezocht.