Veel veehouders kunnen vooruitgang boeken in de productie als het drinkwater optimaal is

Is er voldoende aandacht voor drinkwater op melkveebedrijven?

Er mag meer aandacht voor smakelijk drinkwater zijn. Er wordt veel tijd en aandacht besteed aan rantsoenanalyses en minder aan water. Water is één van de belangrijkste nutriënten voor de koe. Goed, smakelijk en kiemarm drinkwater is namelijk een voorwaarde voor gezonde koeien en een optimale melkproductie.

Waarom is drinkwater zo belangrijk?

Een goede wateropname is belangrijk voor een goede voeropname en pensfunctie. Het komt de diergezondheid en de productie van de koeien ten goede. Koeien hebben een sterk ontwikkeld reukorgaan. Als het water niet fris ruikt, zullen ze minder water opnemen met mogelijke nadelige gevolgen.

Wat zijn criteria waar drinkwater aan moet voldoen?

Wij geven altijd aan dat het water moet voldoen aan 3 criteria.

1. Het water moet smakelijk zijn
   Koeien zijn kritisch. Als de smaak en geur van het water afwijkt, zal ze minder water opnemen.
2. Het water mag niet schadelijk zijn
   Het water kan smakelijk zijn, maar qua samenstelling toch schadelijk zijn. Zo bepaalt de aanwezigheid van stikstofverbindingen, zoals ammonium, nitriet en nitraat grotendeels of water wel of niet schadelijk is voor het vee.
3. Het water moet goed bereikbaar zijn
   Daarmee bedoelen we dat koeien voldoende plekken moeten hebben om water te kunnen drinken en deze plekken moeten goed bereikbaar zijn. We hanteren hiervoor de volgende richtlijnen, minimaal 7 cm per melkkoe, 1 sneldrinker per 10 koeien en minimaal 2 waterpunten per groep.

Met name de bereikbaarheid is vaak een probleem, zeker in de zomer en tijdens periodes van hittestress, wanneer er maar een waterbak beschikbaar is in de weide. Ook drinken koeien tijdens deze periode vaak uit sloten of beken. De kwaliteit van dit water is niet te borgen i.v.m. regenbuien en de inlaat van water uit rivieren.

Kan een melkveehouder zelf op een eenvoudig manier de waterkwaliteit beoordelen?

De melkveehouder kan een quickscan op het drinkwater uitvoeren.

Bij een quickscan moet gelet worden op geur, kleur, helderheid en bezinksel.

Als de melkveehouder ruikt dat het water niet fris is, dan ruikt de koe het zeker en zal ze minder water opnemen. De overige 3 punten kunnen goed beoordeeld worden door het nemen van een watermonster en deze tegen het licht te houden. Is de kleur afwijkend, is het water troebel en is er sprake van bezinksel, dan kan de veehouder het verder laten onderzoeken.

Is het jaarlijks wateronderzoek van de KKM/ Foqus geschikt om de waterkwaliteit voor de koe te beoordelen?

Nee, dat is niet zo. KKM checkt het water vaak in het tanklokaal en beoordeelt of het water geschikt is om de tank mee door te spoelen, vanwege de volksgezondheid. Het water kan hiervoor dus geschikt bevonden worden, maar totaal niet smakelijk zijn. Dit wil dus niets zeggen. De kwaliteit van het water op de drinkplek is ook sterk afhankelijk van hoe het watertransport verloopt vanaf de bron (of inkomende leiding van het waterleidingbedrijf) tot in de drinkbak. En daarnaast ook van de hygiëne van de drinkbak zelf.

De check van KKM alleen is geen garantie dat het drinkwater voor de koeien goed is.

Welke zaken komt u onderweg zoal tegen?

Onder andere het niet ontijzeren van water, ijzer zorgt voor een bijsmaak. Bronwater wat niet goed belucht wordt, het gas onder de grond kan dan niet weg en komt met het water omhoog. Ook dat geeft vervelende luchtjes en bacteriën kunnen daarop groeien. Hoge kiemgetallen in oude waterleidingsystemen. Biofilm in de waterbakken en het leidingensysteem.

Wat is een biofilm?

Een biofilm is een verzamelnaam voor een laagje slijm wat ontstaat doordat organismen zich gaan vermeerderen. Vetten, ijzer, mangaan en de hardheid van water kan neerslaan. Hier kunnen micro-organismen en schimmels zich gaan nestelen en vermeerderen. Het is een voedingsbodem voor kiemen.

Waar kan biofilm zich vormen?

Eigenlijk overal waar het water niet of nauwelijks stroomt, bijvoorbeeld in voorraadvaten, stukken leiding, in de drinkbakken. Je kunt het zelf voelen in de drinkbak. Als er aan de binnenkant een plakkerige laag zit, dan is dat biofilm.

Hoe vaak zou je drinkbakken schoon moeten maken?

Dat is per bedrijf verschillend. Als je ziet en voelt dat de drinkbak niet schoon is moet je deze leeg laten lopen, goed met een borstel schoonmaken, ook bij de vlotter, en regelmatig controleren. Mocht de drinkbak na 1 of enkele dagen al weer een biofilmlaagje bevatten, dan zou je het water verder kunnen onderzoeken om de oorzaak hiervan te achterhalen en het structureel oplossen.

Zijn er mogelijkheden om het water te checken?

GD heeft diverse pakketten. Het meest gebruikte pakket is de drinkbakcheck. Deze quickscan wordt eigenlijk het meest gebruikt om het water te checken op geschiktheid als drinkwater. Het drinkwater wordt onderzocht op 8 belangrijke parameters: ammonium, nitriet, natrium, ijzer, mangaan, hardheid en mest- en bacteriologische verontreiniging. Zie onderstaande tabel voor de referentiewaarden. De drinkbakcheck geeft snel een goed beeld van de waterkwaliteit. Mocht water afwijkend zijn dan kan nader wateronderzoek verricht worden.

Conclusie

Het besef bij veehouders dat water minstens zo belangrijk is dan voer moet nog groeien. Een biofilm in de leiding of drinkbak vormt zich vaak niet eenmalig. Het is dus belangrijk om regelmatig de kwaliteit van het water te checken. Let daarbij zeker op de bereikbaarheid van het water. Denk daarbij ook aan de zomer en vergeet vooral de droge koeien en het jongvee niet.