HAS-studenten inspireren met frisse blik op de toekomst van landbouw en voedselproductie

Je krijgt scherpe analyses, vernieuwende ideeën en vooral: een generatie die klaarstaat om de handen uit de mouwen te steken.

Op 10 februari 2025 vond op HAS green academy de afsluitende bijeenkomst plaats van de lessenreeks Iets met boeren. 140 tweedejaarsstudenten gingen de dialoog aan met Alex Datema, directeur Agri & Food van Rabobank, en andere prominente sprekers over de toekomst van de agrarische sector. In een bundel van 18 indrukwekkende brieven deelden zij hun inzichten en visie.

"De toekomst van de land- en tuinbouw ligt in de handen van de ondernemers van de toekomst. Die ondernemers zitten hier, vandaag, in de zaal," sprak Datema bemoedigend.

Samenwerken en vooruitkijken:

De lessenreeks Iets met boeren werd door HAS-docenten Kees van Vuuren (Veehouderij), Froukje Kooter (Management van de Leefomgeving), en Joris van de Loo (Milieukunde) ontwikkeld om studenten van verschillende opleidingen met elkaar in gesprek te brengen. Want als we praten over de toekomst van de landbouw, dan gaat het niet alleen over boeren, maar ook over natuur, beleid, voedselketens en de maatschappij.

"Je hoeft het niet altijd eens te zijn met elkaar, maar nadenken over verschillende perspectieven is cruciaal," benadrukte Reggy van der Wielen, voorzitter van het College van Bestuur van HAS green academy. "Met elkaar zullen jullie moeten bedenken hoe we het gaan doen, want de vorige generaties zullen het stokje aan jullie overdragen."

Tijdens de bijeenkomst werd al snel duidelijk: de studenten wíllen dat stokje oppakken en stappen zetten. In hun brieven riepen zij op tot samenwerking, innovatie en een eerlijke toekomst voor de agrarische sector.

Krachtige brieven met een duidelijke boodschap

Vier zorgvuldig geselecteerde brieven werden voorgelezen door de studenten. Elk met een eigen invalshoek, maar met een gemeenschappelijke kern: de toekomst van de landbouw vraagt om dialoog, visie en actie. Wat uit alle brieven duidelijk naar voren kwam, is dat de studenten geloven in een landbouwsector waarin boeren, beleidsmakers, consumenten en natuurorganisaties samen optrekken. Zij zien samenwerking als dé sleutel tot een toekomstbestendig voedselsysteem.

Zo werd er gepleit voor een eerlijker speelveld voor boeren, waarin zij niet enkel worden afgerekend op regels en kosten, maar ook worden ondersteund in hun inspanningen voor duurzaamheid en innovatie. Een groep studenten benadrukte hoe belangrijk het is dat de consument meer betrokken wordt bij de herkomst van voedsel. Door kortere voedselketens kunnen boeren een eerlijke prijs krijgen en ontstaat er meer waardering voor hun werk. "In een korte keten staan boeren en consumenten directer met elkaar in contact, wat niet alleen zorgt voor transparantie, maar ook voor bewustwording van de boer als belangrijk onderdeel van de Nederlandse cultuur en samenleving," klonk het in een van de brieven.

Ook riepen de studenten op tot een landbouwmodel waarin natuur en landbouw in balans zijn, en waarin boeren niet afhankelijk zijn van grillig beleid of de macht van andere ketens. "De Nederlandse boer wil niet stilstaan, maar door constante veranderingen in regelgeving ontbreekt een duidelijk toekomstperspectief," gaven zij aan.

Bovendien kwam de veehouderij kwam aan bod. Studenten spraken over de groeiende maatschappelijke druk en de steeds strengere regelgeving. Ze pleitten voor duidelijk beleid en betere communicatie tussen boeren en overheid, zodat er minder onzekerheid en frustratie ontstaat. Daarnaast wezen zij op het belang van jonge ondernemers in de sector. Met stijgende kosten en een afnemend aantal boerenbedrijven wordt het steeds lastiger voor een nieuwe generatie om een veehouderij te starten of over te nemen. "Innovatieve technologieën en financiële ondersteuning voor jonge ondernemers zijn cruciaal voor een toekomstbestendige landbouw," stelden ze.

De rode draad door alle brieven heen? De landbouwsector is in beweging, maar de juiste keuzes kunnen alleen worden gemaakt als alle partijen – van boer tot beleidsmaker en van consument tot bank – samen verantwoordelijkheid nemen. De studenten zien kansen, geloven in innovatie en willen bouwen aan een toekomst waarin voedselproductie duurzaam, eerlijk en rendabel is.

Reacties van professionals: ‘Een hoopvolle generatie’

Naast het voorlezen van de brieven gingen de studenten in gesprek met invloedrijke bestuurders uit de sector, waaronder Marc Oudenhoven (Provincie Noord-Brabant), Wim Bens (ZLTO) en Femke Dingemans (Brabantse Milieufederatie). Dit leidde tot een constructief debat over de toekomst van de agrarische sector, waarin studenten niet schroomden om kritische vragen te stellen.

Zo kwam de onzekerheid voor boeren door wisselend beleid en stijgende kosten ter sprake. Studenten vroegen zich af hoe zij in deze dynamische markt nog perspectief kunnen behouden. Wim Bens erkende deze zorg en onderstreepte het belang van duidelijke langetermijnkaders: "We moeten ervoor zorgen dat boeren niet alleen de ruimte krijgen om te innoveren, maar ook weten waar ze de komende jaren aan toe zijn."

Ook de duurzaamheids- en innovatieopgave werd besproken. Hoe zorgen we ervoor dat boeren niet alleen worden afgerekend op regels, maar ook beloond worden voor hun inspanningen? Alex Datema benadrukte dat de landbouwtransitie niet op de schouders van boeren alleen kan rusten: "De oplossing ligt in de keten. Banken, supermarkten en overheden moeten gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen om verduurzaming haalbaar te maken." Tegelijkertijd klonk er waardering voor de ondernemersgeest binnen de sector. Marc Oudenhoven wees op de vooruitgang die al is geboekt: "Verandering kost tijd, maar de Nederlandse agrarische sector staat wereldwijd bekend om innovatie. Dat moeten we blijven benutten." De discussie sloot af met een oproep aan de studenten: wees ondernemend, blijf in gesprek en durf je plek in de sector te claimen. Femke Dingemans gaf de studenten daarin het laatste zetje mee: "Jullie hebben een visie. Blijf die delen en werk samen aan een sterke, toekomstbestendige landbouw."

Met dit stevige gesprek werd duidelijk dat de agrarische sector voor grote uitdagingen staat, maar ook over de denkkracht en ondernemerszin beschikt om deze aan te gaan. De studenten verlieten de bijeenkomst niet alleen met antwoorden, maar vooral met inspiratie en een gevoel van verantwoordelijkheid voor de toekomst van de landbouw. Als afsluiting overhandigden de studenten een symbolisch koffertje met hun brieven aan Alex Datema. Dit stond symbool voor hun gezamenlijke boodschap en inzet.

Hans van Zuijdam, Directeur Agri & Business van HAS green academy, sprak hierbij over de unieke rol van de HAS in deze dialoog: “De kracht van de HAS zit in het samenbrengen van disciplines, denkers en doeners. We verbinden studenten, bedrijven en beleidsmakers om niet alleen te praten over de toekomst van de landbouw, maar om die samen vorm te geven. Dit soort lessenreeksen zijn waar innovatie en samenwerking elkaar ontmoeten."

Een veelbelovende toekomst voor de agrarische sector

Met initiatieven zoals Iets met boeren laat de HAS green academy zien hoe zij studenten opleidt tot kritische, ondernemende en toekomstgerichte professionals. Deze bijeenkomst maakte één ding duidelijk: de nieuwe generatie boeren, milieukundigen en beleidsmakers staat op met een heldere visie en een drive om verandering te brengen. Speciale dank gaat uit naar de provincie Noord-Brabant voor het mede mogelijk maken van het traject "Iets met boeren".