‘Fokkerij is als een olietanker’

Voor zijn veestapel streeft Van Zandwijk niet naar maximale productie, maar naar een evenwicht tussen productie en koegezondheid. „We geven de voorkeur aan een koe met een lactatiewaarde van 105 zonder problemen boven koeien met een lactatiewaarde van 120 of 130 die gezondheidsproblemen hebben.”

De koeien op hun bedrijf produceren gemiddeld 10.600 kilogram melk met 4,16 procent vet en 3,65 procent eiwit. Tot nu toe hebben 22 koeien uit de veestapel meer dan 100.000 kilogram melk geproduceerd en één koe heeft meer dan 10.000 kilogram vet en eiwit geleverd.

Problemen met uiergezondheid willen ze absoluut vermijden. „Er is een sterk verband tussen de levensduur van een koe en haar uiergezondheid.” Bij de stierkeuze letten ze daarom vooral op stieren die goed scoren op levensduur en celgetal. Een voorbeeld is de oudere roodbonte stier Aalhorst Rody, die inmiddels 9 jaar oud is en een score van 110 behaalt voor celgetal. „Hoe meer lactaties zijn dochters produceren, hoe beter de stier scoort op dit kenmerk.”

Van Zandwijk is trots op het feit dat hun koeien gemiddeld twee centimeter kleiner zijn dan het Nederlands gemiddelde. Tijdens de meest recente bedrijfsinspectie hadden de vaarzen een hoogtemaat van 147,3 centimeter. „Grote koeien krijgen na hun vijfde lactatie vaak problemen omdat ze minder mobiel worden. Dat leidt tot pootproblemen.”

De melkveehouder geeft de voorkeur aan kleinere koeien omdat ze beter passen in hun stal. De meeste 100.000 liter-koeien hadden als vaars een gemiddelde hoogtemaat of waren kleiner dan hun generatiegenoten. Ook scoren zijn koeien gemiddeld 84 tot 85 punten voor benen bij de bedrijfsinspectie, terwijl het algemeen voorkomen gemiddeld rond de 83 punten ligt. Dit bewijst volgens hem dat kleinere koeien vaak een betere pootkwaliteit hebben.

Fokkerij: als een olietanker

Van Zandwijk vergelijkt fokkerij met een olietanker omdat veranderingen traag merkbaar zijn. „Net zoals het veel tijd kost om de koers van een olietanker te wijzigen, duurt het jaren voordat de resultaten van aanpassingen in het fokkerijbeleid zichtbaar worden.” Hij legt uit dat dagelijkse managementveranderingen, zoals het aanpassen van de hoeveelheid voer, meteen merkbaar zijn in de melkproductie, maar dat effecten van stierkeuzes pas na jaren duidelijk worden.

Van Zandwijk vindt een combinatie van productie en een niet te grote lichaamsomvang bij hun koeien belangrijk. „Onze koeien zijn groot genoeg. Verdere groei biedt geen voordelen.” Hij beschouwt een tussenkalftijd van 400 dagen als optimaal, omdat dit de beste balans biedt tussen melkproductie en koegezondheid. „Een te lange tussenkalftijd kan gezondheidsproblemen veroorzaken omdat de koeien te dik kunnen worden. Dikke koeien starten slechter op met hun volgende lactatie, wat kan leiden tot een vicieuze cirkel.”

Hij benadrukt het belang van een gemiddelde tussenkalftijd over de hele veestapel. „Zolang het gemiddelde goed is, maakt het niet uit als sommige koeien een iets langere of kortere tussenkalftijd hebben.”

Eigen stieren en Belgische Blauwe

Een ander belangrijk aspect van hun aanpak is het gebruik van eigen stieren en Belgische Blauwe of Black Angus-stieren. Het melkveebedrijf gebruikt eigen stieren omdat hij daarmee meer controle heeft over de genetische eigenschappen van zijn koeien. Ze selecteren eigen stieren die makkelijk geboren zijn en afkomstig zijn van moeders zonder gezondheidsproblemen, zoals poot- of klauwproblemen.

Van Zandwijk probeert extreme eigenschappen in hun veestapel te vermijden. Het bekappen van de koeien doet hij zelf, zodat hij een goed inzicht heeft in de klauwgezondheid van de veestapel en de verschillen tussen individuele dieren.

Vleesrassen zet het melkveebedrijf in voor koeien die problemen hebben met hun gezondheid of vruchtbaarheid. „Nervositeit en slechte vruchtbaarheid proberen we op deze manier te voorkomen, zodat deze ongewenste eigenschappen niet verder worden doorgegeven.”

Jurylid bij de Beste Boerenkoe Verkiezing

Als jurylid van de Beste Boerenkoe Verkiezing zal Van Zandwijk vooral letten op probleemloosheid bij de koeien. „Een koe moet zonder problemen kunnen functioneren in de kudde. Dat betekent dat ze gezond moet zijn, goede uiergezondheid moet hebben en vruchtbaar moet zijn. Daarnaast waardeer ik koeien met bewezen prestaties. Dit zijn dieren die al jarenlang goed presteren en waarvan bekend is dat ze gezond en productief zijn.”