‘Boeren bepalen zelf de pachtprijs’

---

Dit Topartikel wordt u gratis aangeboden door Ekoland.

---

Het RVB beheert 41.000 hectare landbouwgrond. Hoeveel hiervan biologisch is, valt lastig te zeggen. Voor reguliere pacht en erfpacht wordt dat niet bijgehouden door het RVB, legt Eelco Terpstra uit. Terpstra is hoofd sectie agrarisch gebruik bij het Rijksvastgoedbedrijf. Van de geliberaliseerde gronden is ongeveer 2.000 hectare biologisch, al fluctueert dit. „Veel grond ligt tegen Lelystad, Zeewolde en Almere aan. Daar vindt forse gebiedsontwikkeling plaats. Als we niks doen, dan verdwijnt dit in rap tempo door woningbouw. We proberen de gronden aan te vullen en het areaal op peil te houden.” Terpstra geeft aan dat door middel van geliberaliseerde pacht kan worden gestuurd op bouwplan en voorgeschreven teeltwijze. „De geliberaliseerde portefeuille groeit, maar biologisch groeit niet zo snel mee. Jaarlijks komt er ongeveer 100 hectare biologische grond vrij. Dit jaar hadden we 36 hectare en daar hebben we wat op geplust.”

Geen grond dumpen

„We brengen ieder jaar 600 tot 1.000 hectare op de openbare pachtveiling. Als we dit allemaal biologisch uitgeven, overvragen we de markt. We hebben LTO om advies gevraagd. Ook rentmeesters kijken mee. Zo zijn we op tien procent uitgekomen.” Terpstra geeft een voorbeeld: „In de Wieringermeer is veel meer biologische landbouw dan in de Noord Oost Polder. Dus als er daar tien percelen vrijkomen en we alles als biologisch op de markt brengen, dan weet ik al dat het een kleine groep is die zich hier op zal inschrijven. We gaan niet dumpen.” Ook wil de overheid geen reguliere boeren uitsluiten. Op de vraag of het extra aanbieden van biologische kavels misschien stimulerend werkt antwoordt het Terpstra ‘dat de markt de tijd moet krijgen om de overstap naar biologisch boeren mogelijk te maken’. De afweging of de grond als biologisch wordt geveild via Biedboek.nl wordt per perceel gemaakt.

Ruimte voor marktwerking

Bio-gronden die opnieuw vrijkomen, worden sowieso weer als biologisch uitgegeven. De afgaande pachter krijgt geen vergoeding voor de omschakeling van het perceel. De veiling hiervan heeft veelal een hogere pachtprijs tot gevolg, terwijl het totaal areaal biologische grond niet toe neemt. Waarom is dat? „We moeten de openbaarheid opzoeken. Wanneer een contract afloopt willen we iedere agrariër de kans geven mee te dingen. Als Staat zijn we genoodzaakt ons te houden aan het Didamarrest.”

Bio boeren bieden tegen elkaar op

Terpstra licht toe: „Bij bio-percelen gaan bioboeren tegen elkaar opbieden. Als reguliere boer kom je hier niet tussen. Dit is het marktmechanisme dat we ook toepassen bij reguliere boeren. Daarbij heeft een biologische boer voordeel met zijn Skalcertificaat (zie kader). Er wordt op dit moment veel betaald. Op dit moment zeg ik nadrukkelijk: als het slechter gaat, zie je de prijs ook weer inzakken.” Is dit een realistisch scenario? Een duidelijk antwoord op deze vraag blijft uit, maar het RVB benadrukt te zijn gebonden aan een openbaar, marktconform en transparant proces en dat het ruimte moet bieden aan marktwerking. Het verhogen van de pacht is voor het RVB geen doel op zich. „De pachtprijs kent geen ondergrens, behalve dat het bedrag niet lager dan nul mag zijn”, vult Terpstra aan. Terpstra ziet de pachtprijs omhoog gaan en noemt als voorbeeld de IJsselmeerpolders, waar de pachtnormen met 31 procent stegen. „Dat is veel, aan de andere kant moeten we onze ogen er niet voor sluiten dat de agrariërs daar veel hebben verdiend. Bioboeren hebben het op dit moment minder goed, maar die hebben ook vette jaren gehad.” Het marktmechanisme lijkt slecht te rijmen met het rijksdoel om tot 15 procent biologische landbouw te komen. Terpstra ziet dit niet zo: „Het RVB is een uitvoeringsorgaan. Als LVVN van mening is dat alles biologisch moet worden uitgegeven, dan moeten wij daar opdracht toe krijgen.”

Ondernemers bepalen zelf de pachtprijs

Bij een aflopend pachtcontract laat het RVB onderzoek doen naar bodemkwaliteit en ziekten. Op basis hiervan schrijft een externe partij een bouwplan voor. Zo dient de pachter zich te houden aan de lijst van gewaskeuzes en zijn er eisen gesteld aan de rotatie van rustgewassen. Per perceel varieert dit, maar een rustgewas van 1:3 is niet ongebruikelijk. Deze voorwaarden zijn strenger dan de voorschriften van Skal. Hoe kan een bioboer dan nog rendabel telen? Terpstra: „Ondernemers bepalen zelf de pachtprijs. Hij maakt een calculatie hoe hij op basis van de voorgeschreven bouwplannen een bedrijfsvoering kan maken. Ik kan die vraag dus niet beantwoorden. Kleine ondernemers die dit niet kunnen betalen zullen zich waarschijnlijk niet inschrijven. Dit is het systeem waar we inzitten. We zien dat de biedingen vaak dicht bij elkaar liggen.” Hieruit concludeert Terpstra dat boeren wel degelijk goed hebben gerekend.

Strenge controle

De naleving van de voorgeschreven bouwplannen wordt gecontroleerd via kunstmatige intelligentie op basis van satellietbeelden. Dit is belangrijk om de concurrentie zuiver te houden. Als een boer daarvan afwijkt om een hoger salderend gewas te verbouwen, dan is dat niet eerlijk naar de boeren die zich wel aan het bouwplan houden. In de controle op het naleven van bouwplannen wordt het RVB tegenwoordig geholpen door kunstmatige intelligentie op basis van satellietbeelden. Als een mogelijke afwijking wordt gesignaleerd, controleert een rentmeester ter plaatse in het veld het gewas. „Bij een eerste afwijking zal de agrariër worden gesommeerd om zich weer aan het bouwplan te houden. Afhankelijk van het type contract kan er een boete worden opgelegd. Bij een tweede afwijking wordt het contract ontbonden.”