België: minder koeien, minder boeren, meer melk

Dat blijkt uit het jaarverslag van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ), de Belgische evenknie van de NZO. Gekeken naar de melkleverende bedrijven is ongeveer 60 procent Vlaams en 40 procent Waals. Die verhouding is al jaren constant, aldus de BCZ.

Sinds het afschaffen van de melkquotering in 2015 is de Belgische melkplas met maar liefst 23 procent gegroeid. ‘Deze Europese beslissing heeft dus een duidelijk effect gehad op de Belgische zuivelsector’, schrijft de BCZ. ‘Ter vergelijking, de Europese melkleveringen stegen sinds 2015 met nog geen 6 procent.’

Het totaal aantal melkkoeien is ten opzichte van 2022 met 2,7 procent toegenomen tot 540.843 stuks.

Volume per bedrijf gestegen

Het gemiddelde geleverde volume per melkveebedrijf steeg met 5 procent tot 745.000 kilo melk. ‘De afgelopen tien jaar zijn de gemiddelde leveringen in ons land gestegen met 91 procent’, aldus de BCZ. ‘Dit komt neer op quasi een verdubbeling en is het resultaat van een toename van de melkleveringen met 34 procent en een daling van het aantal melkleveraars met 33 procent.’

Vooral vanaf 2018 is het hard gegaan. Goed vijf jaar geleden leverde het gemiddelde Belgische bedrijf nog maar 566.000 kilo melk.

1 op de 5 boven miljoen liter melk

De verschillen in schaalgrootte zijn groot bij onze zuiderburen. Vorig jaar leverde 4 procent van de bedrijven minder dan 100.000 liter melk. Meer dan de helft (52 procent) zit boven de 5 ton melk. De categorie bedrijven met meer dan 1 miljoen liter vertegenwoordigt bijna 20 procent van de Belgische melkveehouders. ‘Deze melkleveraars zijn goed voor 53,8 procent van de Belgische leveringen’, aldus het jaarverslag.

De bedrijven met de grootste melkplas zitten in Vlaanderen: hier bedraagt het gemiddelde ruim 881.000 liter op jaarbasis. In Wallonië zitten de bedrijven gemiddeld op 546.500 liter. Dat zal mede verklaren waarom het zwaartepunt van de biologische productie in Wallonië ligt.

Gangbare melkprijs 18 procent gedaald

BCZ berekent elk jaar een gemiddelde jaarprijs voor gangbare en biologische melk, op basis van een enquête bij de BCZ-leden. In deze berekeningen worden de premies en toeslagen van de zuivelverwerkers meegenomen, alsmede de nabetalingen en de jaarlijkse kosten. De btw en dividenden op ledenkapitaal zijn niet inbegrepen.

Voor 2023 komt de BCZ uit op een jaarprijs van 45,19 euro per 100 liter. ‘Deze prijs stemt overeen met een daling van 18 procent ten opzichte van de prijzen in 2022, toen de prijzen recordhoogtes bereikten.’ Ondanks de daling blijft de prijs beduidend hoger dan in 2021 en de jaren ervoor, aldus de zuivelorganisatie.

Bio: minder koeien, meer melk

Het aantal biologische melkkoeien in België is vorig jaar voor het eerst gedaald. Desondanks steeg het volume geleverde biomelk in 2023 met 4 procent. Vooral in Wallonië steeg de productiviteit opvallend, ten opzichte van 2022.

De BCZ heeft over 2023 nog niet de beschikking over definitieve cijfers over het aantal biologische melkkoeien in Vlaanderen. Daarmee is het aantal biomelkkoeien in Vlaanderen, en dus ook in België, een raming. ‘Gezien het gros van de biologische melkproductie zich in Wallonië bevindt, kunnen we toch al stellen dat het aantal biologische koeien in 2023 voor het eerst daalt.’ De bio-melkkoeienstapel kromp met 5,1 procent tot 22.806 dieren (voorlopige raming). Daarvan zitten er 19.306 in Wallonië.

4,1 procent volumegroei

Het volume geleverde biomelk nam in totaal met 4,1 procent toe, tot 115 miljoen kilo melk. Opmerkelijk is de ontwikkeling: in Vlaanderen daalde de aanvoer van biomelk met 3,6 procent naar dik 37 miljoen kilo melk; in Wallonië zwol het volume met 8,3 procent aan tot 78 miljoen kilo.

Sinds 2020 berekent de BCZ naast de reële conventionele melkprijs ook de reële biomelkprijs. In 2023 daalde die met 5 procent tot 54,14 cent per liter. De eerste vier maanden van 2024 is er nog bepaald geen verbetering opgetreden. Blijkens de grafiek van BCZ zakte de bioprijs verder weg, naar een niveau van net boven de 52 cent per liter.