Column: Hoe de papieren klimaatwaanzin gaat leiden tot een forse krimp van de melkveestapel

Voordat u mij verkeerd begrijpt, dit is geen column om de verandering van het klimaat tegen te spreken. Die lijkt mij overduidelijk en daarvoor moet de sector aan de bak. Waar deze column dan wel over gaat, is de manier waarop de verandering van het klimaat wordt tegengegaan.

Voor de landbouw ligt er een grote klimaatopgave: 55 procent reductie van broeikasgassen (CO2, lachgas en methaan uitgedrukt in CO2-equivalent) in 2030 en klimaatneutraal in 2050. En daarin geldt: hoe groter de opgave, hoe meer via greenwashing geprobeerd wordt het klimaat te redden (ideeën groener maken dan ze in werkelijkheid zijn).

Greenwashing

Een paar voorbeelden: Wat dacht u van het bedrijf Yara, dat haar CO2-uitstoot afkomstig van de productie van kunstmest omzet in vloeibaar CO2 en op de trein zet om deze in Noorwegen in de grond te pompen? Dan de veevoerwereld, die via een certificaat voor niet-ontboste grond ervoor heeft gezorgd dat de gemiddelde CO2-equivalent uitstoot van een kilogram soja gedaald is van 4.600 CO2-equivalent naar ongeveer 600 CO2-equivalent per kilogram. Dit terwijl de wereldwijde CO2-equivalent uitstoot uit soja niet daalt, omdat de niet-gecertificeerde soja ook zijn weg ergens in de wereld moet vinden. Weer een ander voorbeeld van greenwashing betreft een project in de Achterhoek waarbij zandgronden worden verrijkt met duizenden afgegraven of afgeplagde kuubs klei om koolstof en dus CO2 vast te leggen. Dat mag dan goed zijn voor het vasthouden van mineralen en het verhogen van het vochtvasthoudend vermogen van de grond, maar voor de CO2-uitstoot is het een vorm van greenwashing. Daarnaast is er nog de hele discussie omtrent vergisten van mest. Vergisten is dé manier voor melkveehouders om CO2-equivalent uitstoot te reduceren, als je het de Rabobank vraagt.

Als je geen uitstoot uit soja wil hebben, moet je zorgen dat je het niet voert

Allemaal voorbeelden waarbij in eerste instantie de indruk wordt gewekt dat het klimaat gered wordt, maar die uiteindelijk alleen op papier een reductie geven. Denkt u werkelijk dat in de grond gepompte CO2 van een kunstmestfabriek meehelpt aan het verbeteren van het klimaat? Als Yara iets wil doen aan haar uitstoot, moet het zorgen dat het minder kunstmest produceert. Of dat een certificaat voor duurzame soja de uitstoot in de wereld verandert? Als je geen uitstoot uit soja wil hebben, moet je zorgen dat je het niet voert. Ook vergisten is niet de heilige graal. Vergisten leidt tot verlies van uit andere landen (via krachtvoer en kunstmest) geïmporteerde koolstof en vraagt een gigantische investering in materiaal. Vergisten van mest is eigenlijk het compenseren van onze inefficiënte manier van koeien voeren. Om nog maar niet te spreken over de investering die het van een boer vraagt.

Slechte film

Als je eenmaal in de papieren werkelijkheid belandt, dan kom je er nooit meer uit. Er is geen weg terug en over een generatie ook geen weg meer vooruit. We hebben datzelfde zien gebeuren met de impasse rondom de ammoniakemissie in de melkveehouderij. Verplicht investeren in techniek, terwijl simpele managementmaatregelen voldoende werkzaam bleken. Vervolgens werkte de techniek alleen op papier, waarna de juridische borging miste en boeren nu met de gevolgen zitten.

U merkt het wel, ik ben geen fan van een zogenaamde transitie die de boer uiteindelijk niet gaat helpen. Het lijkt wel een slechte film die richting het einde steeds bizarder wordt. Het grote probleem hierbij is dat bij beslissingen in de landbouw constant de koe in de kont gekeken wordt. Onze oplossingen lossen in werkelijkheid helemaal niets op!

Onwerkelijke doelen

Op zich is het ook niet gek dat bovenstaande zogenaamd groene ideeën voet aan wal krijgen. Als je onwerkelijke doelen stelt, kun je ook onwerkelijke oplossingen verwachten. Klimaatneutraal in 2050 (uitstoot min vastlegging of compensatie is <0) is namelijk alleen op papier mogelijk. Waar de mens ingrijpt, wordt uitgestoten. Uitstoot waar meestal geen compensatie voor mogelijk is. Wie werkelijk denkt dat een klimaatneutrale landbouw of maatschappij mogelijk is, is vooral goed in wegkijken. Wegkijken van onze mega-uitstoot in andere landen om hier op papier reductie te behalen.

Dat betekent overigens niet dat reductie van CO2-equivalent niet goed is. Het gaat er alleen om dat je via greenwashing geen werkelijke stap zet voor het klimaat. Hoe dan wel? Het begint bij simpel boeren en verantwoordelijkheid nemen voor de emissie die wordt uitgestoten. Als je beseft dat er een bepaalde uitstoot is, kun je via allerlei handelingsperspectieven tot reductie komen. Streef daarbij naar realistische doelen. 55 procent reductie in de komende paar jaar is niet realistisch als in de laatste 30 jaar nog geen 30 procent reductie is behaald (Ruyssenaars et al., 2021). Het gaat om de eenvoudige boerenpraktijk op een natuurgerichte manier. Voor melkveehouders betekent reductie van CO2-equivalent meer weiden, natuurgrond afwisselen met kort gemaaide percelen, minder kunstmest kopen, minder energie verbruiken, minder krachtvoer verbruiken en via blijvend grasland koolstof vastleggen. Wat overblijft betreft uitstoot die nu eenmaal bij het houden en melken van koeien hoort.

Bal ligt bij beleidsmakers

Wanneer dat niet wordt geaccepteerd, vrees ik een harde sanering van de melkveehouderij, met name die bedrijven die niet mee kunnen (en/of willen) doen met de hoge investeringen in papieren reductie van CO2-equivalent via vergisting of andere middeltjes en technieken. De bal ligt nu bij beleidsmakers om goede stappen te zetten. Wil je werkelijke reductie die leidt tot vergroening van Nederland en verbetering van het klimaat, of wil je een papieren reductie die leidt tot vergrijzing van Nederland met een verloren zaak voor de koe in de toekomst?

----------------------------

Over Harm Rijneveld

Harm Rijneveld is adviseur bij Terug naar de basis advies