Slagingskans nieuwe derogatieaanvraag in Brussel: sprookje of dit jaar nog te regelen?

---

Dit topartikel wordt u aangeboden door de redactie van Agrio.

---

Melkveehouders Jan Aantjes, bestuurslid bij de Dutch Dairymen Board (DDB) en Harmen Endendijk, voorzitter Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) verleenden hun medewerking aan het debat afgelopen maandag. De twee belangenbehartigers staken hun frustraties over het Europese beleid van de afgelopen jaren niet onder stoelen of banken.

„De melkveehouders hebben met veel dossiers en problemen te maken”, stelt Endendijk. „Maar het grootste en meest acute probleem is de mestplaatsingscrisis. Geen mestcrisis, maar mestplaatsingscrisis. Er is ons plaatsingsruimte afgepakt. We hadden een ontheffing voor iets wat niet tot stand is gekomen via wetenschap of kennis. Des te gekker is het dat we nu geen ruimte meer hebben om dierlijke mest te plaatsen, waarmee minder nitraten worden uitgespoeld dan met kunstmest. De mestafzetkosten gaan door het dak, als ze de mest al komen halen.”

Ramp

De woorden van Endendijk worden gevoeld bij de kandidaat-Europarlementariërs Sander Smit (BBB), Bart Millenaar (VVD), Bert-Jan Ruissen (SGP) en Willemien Koning (CDA). Zij zijn op donderdag 6 juni allemaal verkiesbaar voor een zetel in het Europees Parlement. „Het is een vreselijke ramp die zich nu voltrekt”, stelt BBB’er Smit. „Een groot drama voor familiebedrijven. ‘Den Haag’ moet snel stappen zetten, want de boeren kunnen niet wachten op het Europees Parlement.”

Smit pleit voor opschorting van het afschaffen van derogatie, net als Bert-Jan Ruissen. De SGP’er wil een opschorting voor twee jaar waarin Nederland zich vervolgens kan voorbereiden op de afbouw van derogatie of toch de uitzonderingspositie kan behouden. „Het Nederlandse kabinet zal naar Brussel moeten gaan, het Europees Parlement kan weinig betekenen. Het besluit wordt genomen door het nitraatcomité. Ik denk dat Nederland sterk staat, 86 procent van de meetpunten voor de Nederlandse waterkwaliteit zit onder de norm. Met zo’n verhaal moet een opschorting van de derogatie en een herziening van de NV-gebieden (nutriënt verontreinigd, red.) snel te regelen zijn.”

Sprookjes

Smit (BBB) sluit zich daar bij aan. CDA en VVD denken daar echter anders over. Koning van het CDA, zelf melkveehouder in Noord-Holland: „We moeten geen sprookjes vertellen. Wij gaan niet over derogatie en derogatie keert niet zomaar terug. We moeten zorgen dat er geen gesloten bedrijven achterblijven en daarom zelf gaan voor het plan van de sector (Koning doelt daarmee op een plan van een aantal landbouwpartijen, waaronder LTO Nederland, red). Ondertussen moeten we pleiten voor een herziening van de nitraatrichtlijn. Daar kunnen we zelf actie op ondernemen.”

VVD’er Millenaar geeft aan veel boeren te hebben gesproken tijdens de campagne in alle twaalf provincies van Nederland. Hij zag daardoor met eigen ogen hoe groot het drama is voor sommige melkveehouders. De boerenzoon uit Brabant verwacht echter niet dat de milieu-eurocommissaris Virginijus Sinkevičius Nederland snel weer een uitzonderingspositie geeft. „Hij is van De Groenen en zit daar vlak voor de verkiezingen niet op de wachten. Nederland krijgt voor het einde van dit jaar de derogatie niet terug. Het is belangrijk om nationaal een goed plan te maken voor de volgende nitraatrichtlijn. Europarlementariërs kunnen zich inzetten voor zo’n herziening, maar verder weinig doen. Het is belangrijk dat het kabinet een goede relatie opbouwt met EU-eurocommissarissen. Niet met de vuist op tafel slaan, maar onderhandelen.”

Smit (BBB) vindt die opmerking van Millenaar niet chique, omdat Tweede Kamerlid van de BBB Caroline van der Plas vanwege een ‘met de vuist op tafel slaan’-uitspraak onder vuur lag, nadat ze na een gesprek met een medewerker van Sinkevičius tot een andere conclusie kwam in Brussel. Smit: „Het gaat om langjarige relaties opbouwen en daar staan wij ook voor.”

Jaloezie

Millenaar was een van de grondleggers van een Europese vrijstelling voor het gebruik van Renure (kunstmestvervanger uit dierlijke mest), maar de eisen die Brussel stelt aan het maken en gebruiken van Renure blijken voor de meeste melkveehouders niet weggelegd. Wel loopt er nog een consultatie, dus de eisen kunnen nog enigszins wijzigen.

Ook Smit was als medewerker van CDA Europa betrokken bij de goedkeuring van Renure én is groot voorstander. „Dat de eisen zo streng zijn, heeft te maken met ons vorige kabinet. Het stikstofbeleid drukt op dit soort ideeën. Binnen Europa speelt ook nog de factor jaloezie mee. Er wordt gestuurd op dieraantallen, terwijl er bij Renure geen concurrentievoordeel is voor Nederland.”

Bert-Jan Ruissen van SGP wil niet eenzijdig op Renure koersen, zeker niet nu de voorwaarden streng zijn. „Het grote probleem is de Kaderrichtlijn Water. Daarvan de normen herzien en aanpassen gaat ook lucht geven.”

Koning heeft nog hoop als het op Renure aankomt. „Ik hoop dat de het allemaal beter toepasbaar wordt voor de melkveehouderij.”

FarmerFriendly

DBB’er Aantjes hoopt dat de Europese parlementsleden in spe het verdrag van Lissabon uit 2009 in ogenschouw nemen bij beslissingen. „Het gaat om pittige voorwaarden en opdrachten voor de EU, zoals rechtvaardig economisch beleid, vrijheid van beroepskeuze, eerlijke werkomstandigheden en beloningen en om geen partijen uit te sluiten bij onderhandelingen. Dat laatste gebeurde onder meer bij het landbouwakkoord, terwijl wij van tafel gingen omdat we geen perspectief zagen werd er toch doorgepraat. Daarnaast verdient een Nederlandse boer onder de kostprijs, iets wat ook indruist tegen dat verdrag. Een keurmerk als FarmerFriendly (onder meer van FDF en DBB waarbij supermarkten een keurmerk krijgen als ze wat extra betalen aan de boer, red.) kan helpen. Een ander crisisinstrument is productiebeheersing of een wettelijke regeling voor een prijs boven de kostprijs.”

Het is het derde thema van het debat, opnieuw voer voor een discussie waarin bijna alle partijen zich achter het FarmerFriendly-concept scharen. Alleen Millenaar van de VVD pleit voor iets anders: een actieplan kostprijsverlaging door alle wet- en regelgeving te analyseren die zorgen voor druk op het verdienvermogen van boeren.

SGP’er Bert-Jan Ruissen: „Het FarmerFriendly-keurmerk is een fantastisch initiatief. Een eerlijke beloning voor de boer moet het vertrekpunt zijn. Duurzaamheidsinitiatieven compenseren kan wel voor problemen zorgen op het gebied van staatssteunregels.” Ook CDA en BBB zien wel wat in het keurmerk, naast het terugdringen van regeldruk op het boerenbedrijf.

Oekraïne

Het laatste thema komt van Endendijk (NMV), die vraagt om een gelijk speelveld ten opzichte van melkveehouders uit het buitenland. Koning (CDA) vindt dat er zoveel mogelijk GLB-steun op het boerenerf moet belanden. Daar kan Nederlands beleid ook aan bijdragen, denkt ze. „Daarnaast moeten we handelsverdragen kunnen aanpassen om dezelfde standaarden na te komen als voor Europese boeren gelden.” Ook SGP wil een gelijk speelveld, desnoods via een invoerheffing.

VVD staat er iets anders in. Millenaar: „Een boer wil voedsel produceren, geen subsidies ontvangen. Het GLB-systeem is niet houdbaar, zeker niet als Oekraïne zich straks bij de EU voegt. Dan kost een hectarepremie veel te veel.”

Smit van de BBB vindt dat het stikstofprobleem op dit moment te zwaar drukt op het Nederlandse boerenerf. „Wij hebben ook een taak om ons Nederlandse parlement scherp te houden als zij Europese regels niet goed interpreteren. Hetzelfde geldt voor het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn. Nederland is zulke zaken zelf overeengekomen met ‘Brussel’.”

Nuanceverschil

Het is de laatste keer dat er een nuanceverschil (alleen op het gebied van wel of niet derogatie terugkrijgen verschillen aan de ene kant SGP en BBB en aan de andere kant CDA en VVD van mening) is tussen de vier partijen, die elkaar over het algemeen wel vinden over het Europese landbouwbeleid. Zeker als het aankomt op het ANLB. Voor ecosysteemdiensten moet een fatsoenlijke beloning worden uitgekeerd, vinden alle vier de politieke partijen.