Mortellaro op uw melkveebedrijf?

Klauwproblemen bij rundvee kosten bij een gemiddeld melkveebedrijf (125 melkkoeien met ligboxen en weidegang) jaarlijks €122 per koe, waarvan maar 2% zichtbare kosten zijn!¹

Digitale dermatitis oftewel Mortellaro

Er zijn vele oorzaken die zorgen voor het ontstaan van Mortellaro. Mortellaro is een zeer pijnlijke aandoening op de huid van de klauwen ter hoogte van de overgang huid-hoorn. Het meest wordt Mortellaro gezien aan de achterzijde van de ondervoet van de achterpoten van melkgevende runderen. Vooral jonge melkkoeien hebben 1 tot 4 maanden na het afkalven regelmatig te maken met Mortellaro. Vaak i.c.m stinkpoot en / of tussenklauwontsteking, een hoge melkproductie, of ondermaatse huisvesting (overbezetting, hygiëne ligboxen, natte vloeren, etc.). Bij oudere dieren heeft Mortellaro vaak een iets milder verloop.⁴

Er zijn diverse soorten bacteriën verantwoordelijk voor het ontstaan van Mortellaro, de belangrijkste zijn: Treponema spp., Fusobacterium Necrophorum en de Dichelobacter nodosus. Deze bacteriën in combinatie met de juiste omgevingsfactoren zorgen voor het creëren van een ideaal milieu waarin Mortellaro kan ontstaan.

Behandeling van Mortellaro, denk ook aan pijnbestrijding!

Mortellaro bestrijden is een grote uitdaging op het melkveebedrijf, vooral omdat het een besmettelijke aandoening is.¹¹ Koeien op het bedrijf kunnen besmet zijn en diverse stadia van Mortellaro tonen, variërend van acuut tot chronisch. De infectiedruk kan snel oplopen met een groot risico op infectie bij de gezonde dieren.

De behandeling van Mortellaro is op individueel en / of op kuddeniveau. Behandeling op individueel niveau bestaat uit een topicale behandeling, al dan niet met het gebruik van een verband. Dit zorgt ervoor dat het actieve acute letsel evolueert naar een minder tot niet pijnlijk chronisch stadium. Herstel naar een volledig onaangetaste huid komt zelden voor.¹⁴ Voorbeelden van producten voor een topicale behandeling zijn sprays met antibiotica, koper, of zinkchelaat, of antibiotica vrije gels zoals kopergel en aglinaatgel. ^{8, 14} Diverse studies laten zien dat topicale sprays erg effectief zijn.⁸ Systemische behandeling met antibiotica is ook een optie, maar geeft lange wachttijden op de melk.¹²

Op kuddeniveau bestaat de behandeling van Mortellaro uit klauwbaden.^4,11 Op koppelniveau is het beheersen van Mortellaro erg belangrijk om de prevalentie van het aantal geïnfecteerde dieren te verminderen en overdracht van infecties te beperken. ¹⁴

Pijnbestrijding is daarnaast ook zeer belangrijk bij koeien met (het pijnlijke stadium van) Mortellaro of andere pijnlijke klauwaandoeningen. Diverse studies hebben het effect van pijnbestrijding bij klauwaandoeningen onderzocht en aangetoond. ^3,7,13 Het gebruik van een pijnstiller vergroot de kans op snel herstel, heeft een gunstig effect op de melkproductie, vermindert het optreden van (negatieve) gedragsveranderingen en verlaagt de kans op vroegtijdige afvoer.^2,7 Een studie over Ketoprofen (NSAID) toonde ook aan dat de locomotionscore bij koeien verbeterde en de looppas positief verandert in vergelijking met onbehandelde kreupele koeien. ^1,6 Het gebruik van een NSAID in vergelijking met een lokale verdoving (lidocaïne) laat ook voordelen zien doordat het NSAID een systemisch effect heeft in de koe, zonder de sederende effecten.³

Hoe is Mortellaro te voorkomen?

Doordat Mortellaro zeer besmettelijk is, moet verspreiding binnen de kudde zoveel mogelijk worden voorkomen. Er zijn diverse managementsfactoren binnen een melkveebedrijf die het risico op Mortellaro verhogen, maar ook diergebonden factoren dragen bij aan een verhoging van het risico.

Een groep van internationale experts heeft hierdoor een vijfpuntenplan ontwikkeld om problemen van Mortellaro op het melkveebedrijf te verminderen. Deze 5 punten bestaan uit:^5,11

1. Externe hygiënemaatregelen om Mortellaro buiten het bedrijf te houden. Voorkom insleep.
2. Interne hygiënemaatregelen om infectiedruk bij runderen te minimaliseren.
   1. Maximaliseer koe comfort; schone, droge looppaden en ligboxen, optimale ventilatie, beperk overbezetting, minimaliseer sta-tijden etc.
   2. Preventieve klauwverzorging; voorkom overdracht tussen koeien onderling.
3. Regelmatige klauwontsmetting om nieuwe gevallen te beperken.
   1. Individuele behandeling
   2. Gericht en juist inzetten van klauwbaden.
4. Klauwbekappen voor het vroegtijdig opsporen, vastleggen en behandelen van klinische gevallen.
   1. Gebruik een behandelprotocol.
   2. Leg de aandoeningen vast en volg het herstel op.
5. Het bepalen en opvolgen van klauwgezondheidsdoelstellingen bij jongvee, droge koeien en melkgevende dieren.
   1. Overleg minstens 2x per jaar de incidentie en prevalentie op uw bedrijf.
   2. Bepaal nieuwe doelstellingen.

Voor het behoud van een optimale klauwgezondheid is het ook belangrijk om een gebalanceerd rantsoen te geven aan de dieren met de juiste voedingsstoffen voor een goede huidweerstand. Dit vermindert het risico op de ontwikkeling van Mortellaro. Zorg er verder altijd voor dat de koeien in goede conditie zijn, te vette of schrale koeien hebben namelijk een verhoogd risico op klauwaandoeningen.^6,11

Referenties:

1. Algers B., Blokhuis H. J., Botner A., Broom D. M., Costa P., Domingo M., Greiner M., Hartnung J., Koenen F., Müller-Graf C., Raj M., Morton D. B., Osterhaus A., Pfeiffer D. U., Roberts R., Saana M., Salman M., Sharp J. M., Vannier P., Wierup M. 2009. Scientific opinion on welfare of dairy cows in relation to leg and locomotion problems based on a risk assessment with special reference to the impact of housing, feeding, management and genetic selection. The EFSA Journal (1142) p. 1-57.
2. Craven E., Stavisky J., Robinson N., Dean R. How do different members of the on-farm mobility team perceive lameness, and what factors influence their NSAID use? VetRecord p. 1-8.
3. Flower F. C., Sedlbauer M., Carter E., von Keyserlingk M. A. G., Sanderson D. J., Weary D. M. 2008. Analgesics improve the gait of lame dairy cattle. J. Dairy Sci. (91) p. 3010 – 3014.
4. GD Deventer.https://www.gddier-gezondheid.nl/nl/Diergezondheid/Dierziekten/Mortellaro
5. GD Deventer, https://www.gddiergezondheid.nl/nl/Diergezondheid/Management/Klauwaandoeningen/Vijfstappenplan-om-Mortellaro-te-beheersen
6. GD Deventerhttps://www.gddiergezondheid.nl/Diergezondheid/Management/Klauwaandoeningen/Lichaamsconditie/lichaamsconditie-en-melkproductie
7. GD Deventer https://www.gddiergezondheid.nl/Actueel/Nieuws/2023/08/Effectieve-behandeling-voor-koeien-met-Mortellaro
8. Holzhauer M., Ploegmakers-van Deventer R., Smits D., Swart W. 2017. Comparing the curative efficacy of topical treatment with thiamphenicol and oxytetracycline on digital dermatitis lesions in dairy cattle. Veterinary record (20) p. 1-4.
9. Laven R. A., Lawrence K. E., Weston J.F., Dowson K. R., Stafford K. J. 2011. .Assessment of the duration of the pain response associated with lameness in dairy cows, and the influence of treatment. New Zealand Veterinary Journal (56) p. 210-217.
10. Mason W. A., Cuttance E. L., Müller K. R., Laven R. A. 2022. Graduate Student Literature Review: A systematic review on the associations between nonsteroidal anti-inflammatory drug use at the time of diagnosis and treatment of claw horn lameness in dairy cattle and lameness scores, algometer readings, and lying times. J. Dairy Sci. (105) p. 9021 – 9037.
11. Palmer M. A., O’Connel N. E. 2015 Digital dermatitis in Dairy caow: A Review of risk factors and potential sources of between-animal variation in susceptibility. Animals (5) p. 512 – 535.
12. Refaai W., van Aert M., Ab El-Aal A.M., Behery A.E., Opsomer G. 2013. Infectious diseases causing lameness in cattle with a main emphasis on digital dermatitis (Mortellaro disease). Livestock Science (156) p. 53-63.
13. Sheare J. K., Stock M. L., van Amstel S. R., Coetzee J. F. 2021. Assessment and management of pain associated with lameness in cattle. Vet Clin Food Anim. (29) p. 135 – 156.
14. VanHoudt A. 2023. Diagnosis, treatment, and control of bovine digital dermatitis in dairy cattle. PhD Thesis, p. 1-224.