Weer een Streptococcus uberis mastitis, wat te doen?

S. uberis is een bacterie die voornamelijk vanuit de omgeving (bedding, roostervloer, koepad, strostal) de uiers van koeien kan besmetten. Als een koe eenmaal is geïnfecteerd, dan kan deze kiem ook tijdens het melken via het melkstel worden overgedragen. Over het algemeen houdt S. uberis van stro, mest en vocht. De bacterie veroorzaakt vaak een milde mastitis met alleen veranderingen aan de melk en/of het kwartier. In sommige gevallen kan het echter een ernstige mastitis veroorzaken met veranderingen aan melk, kwartier en een zieke koe. S. uberis staat erom bekend erg hoge celgetallen te geven, soms wel tot 8 miljoen cellen/ml. Als er veel koeien besmet zijn met S. uberis dan stijgt ook het tankcelgetal! Om de kiem te achterhalen is bacteriologisch onderzoek van de melk noodzakelijk.

Op tijd behandelen

S. uberis is lastig te behandelen, omdat deze bacterie zich na een infectie verstopt in het uierweefsel van de koe. Het vormt namelijk net als Staphylococcus aureus een ‘biofilm’, dit is te vergelijken met het slijmerige laagje dat wel eens aan de binnenkant van de waterbakken te voelen is. Door deze slijmlaag kunnen afweercellen van de koe en ook antibiotica deze bacterie slecht aanpakken. Deze slijmlaag ontstaat al snel na de besmetting, daarom is het belangrijk om koeien op tijd te behandelen. Te lang wachten en de slijmlaag is te groot, waardoor de koe chronisch geïnfecteerd raakt. Te kort behandelen kan er ook voor zorgen dat de koe niet geneest. Uit onderzoek blijkt dat langer behandelen tijdens lactatie (vijf tot acht dagen) een grotere kans op genezing geeft. De droogstand is uiteraard de langste ‘behandelperiode’ om een koe een goede kans op genezing te geven.

Typisch voor een uierontsteking veroorzaakt door S. uberis is dat een koe soms lijkt te zijn genezen, maar net op het moment dat de melk weer geleverd mag worden, keren de vlokken weer terug. Ook zien we bij deze koeien na een infectie vaak een erg hoog celgetal op de melkcontrole. Hier ligt de biofilm ook aan ten grondslag. De bacterie verstopt zich in de slijmlaag, waardoor de afweercellen van de koe zich terugtrekken. Het celgetal zakt, de koe lijkt genezen. De slijmlaag breekt af en toe door, S. uberis zwerft verder, er gaan opnieuw afweercellen naar het betreffende kwartier en het celgetal stijgt naar grote hoogte. De vicieuze cirkel.

Effectieve maatregelen

Het voorkomen van mastitis door S. uberis kan door te vaccineren tegen S. uberis, de omgeving zo schoon en droog mogelijk te houden en aanpassingen te doen aan de melkroutine. Vaccinatie zorgt voor meer dan een halvering van de klinische gevallen van S. uberis en daarmee ook een halvering van het antibiotica gebruik. Een droog en schoon ligbed is erg belangrijk. Strooi de matrassen in de ligboxen minimaal 2x daags in met een dikke laag schoon, droog strooisel of vul diepstrooiselboxen minimaal 1x per week. Verlaag de kiemdruk door bijvoorbeeld 50 gram calciumcarbonaat (kalk) per ligbox per dag te gebruiken en krab 3 tot 4 keer per dag de ligboxen uit en/of houd het ligbed droog en rul.

Hoe vuiler de spenen, des te groter de infectiekans met omgevingskiemen. Schone roosters geven schonere klauwen en poten, daardoor ook schonere uiers en spenen! Het is belangrijk om de mestrobot of mestschuif zo vaak mogelijk te laten lopen! Dit apparaat wordt namelijk niet moe. De robot mag alleen stil staan om op te laden, een roosterschuif kan ieder uur schuiven.

Een andere effectieve maatregel om het aantal besmettingen met S. uberis te verminderen, is voorschuimen (melkstal) of pre-dippen. Dit is een erg effectieve maatregel om het aantal kiemen op de spenen te verminderen en daarmee het risico op het ontstaan van mastitis te verkleinen. Geen melkveebedrijf is hetzelfde, dus per bedrijf zijn er nog andere preventieve maatregelen mogelijk.

Wilt u meer weten over S. uberis of preventieve maatregelen die van toepassing kunnen zijn op uw bedrijf? Neem dan contact op met één van onze dierenartsen. Neem dan contact op met één van onze dierenartsen. Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Sabine Hoogeveen (Noord-West Nederland) 06-8279 0165, Anne-Lynn Geertshuis (Noord-Oost Nederland) 06-2046 9304 of Anne-Miek Timmermans (Midden Nederland) 06-1370 2817.

Bron: Kromker, etal., Bovine Streptococcus uberis Intramammary Infections and Mastitis. Clin Microbial 2014, 3:4